REACT: Infectieziekten bestrijden met behulp van aardobservatie

#Gezondheid, #STEREO, #Afrika, #Stedelijke gebieden, #Webstory

Gepubliceerd op 6 april 2020

De Wereldgezondheidsdag wordt al gevierd op 7 april sinds zijn oprichting in 1948. Dit jaar vindt de viering plaats te midden van een van de meest verwoestende pandemieën in de recente geschiedenis: de ongebreidelde verspreiding van COVID-19, de ziekte veroorzaakt door het nieuwe coronavirus.

In de afgelopen jaren hebben zowel onderzoekers als besluitvormers aardobservatiegegevens (AO) gebruikt in hun zoektocht om de wereldwijde gezondheid te verbeteren. Een belangrijke bijdrage van AO is op het gebied van ruimtelijke epidemiologie, vooral in regio's waar epidemiologische gegevens schaars zijn. remote sensing gegevens kunnen nauwkeurige beschrijvingen geven van demografische, sociaal-economische en epidemiologische profielen op zeer gedetailleerde ruimtelijke schalen. Deze informatie kan relevante autoriteiten, organisaties en belanghebbenden sturen, zowel bij het identificeren van de populaties die het meest vatbaar zijn voor infectieziekten als bij het begrijpen van de drijfveren achter hun verspreiding. Een van de meest verwoestende infectieziektes is malaria.

Gebieden geschikt voor malariamuggen kunnen worden gedetecteerd op basis van satellietbeelden. Een Pléiades-satellietbeeld met zeer hoge resolutie van een stedelijk gebied omringd door moerassen en wetlands in Dakar, Senegal.

Malaria is een vectorgedragen ziekte die op mensen wordt overgedragen door Anopheles-muggen die de Plasmodium-parasiet dragen. Tot vrij recent werd de ziekte in grote delen van de wereld aangetroffen, tot aan de poolcirkel toe, maar tegenwoordig is ze in de westerse wereld uitgeroeid, hoewel ze nog steeds voorkomt in grote delen van de tropen en subtropen, met name in Afrika. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie wordt Sub-Sahara Afrika het hardst getroffen: meer dan 90% van alle aan malaria gerelateerde slachtoffers komt uit die regio.

Jaarljiks sterven zo'n 400.000 mensen aan malaria. Het coronavirus heeft totnogtoe 67.840 slachtoffers gemaakt (7 april 2020)

Bron: Wereldgezondheidsorganisatie (www.who.int)

De meeste van deze sterfgevallen zijn kinderen onder de vijf, aangezien die het meest kwetsbaar zijn voor de ziekte. Malaria staat bekend als een plattelandsziekte, waarbij de meeste initiatieven van overheden, wetenschappers en internationale organisaties gericht zijn op niet-stedelijke omgevingen.

In stedelijke gebieden kunnen door de combinatie van dichte bevolking en armoede meer mensen blootgesteld worden aan malaria.

De afgelopen decennia zijn de verstedelijkingscijfers in de regio ten zuiden van de Sahara echter dramatisch gestegen en tegen 2050 woont naar schatting 50% van de bevolking in steden. Tegenwoordig leeft het merendeel van de stedelijke inwoners van Sub-Sahara in overvolle informele woningen, vaak gebouwd op ontoereikende gronden (bv. uiterwaarden, moerassige gebieden, stortplaatsen) met onvoldoende watervoorziening, sanitaire voorzieningen en afvalverwerking, wat ernstige gezondheidsrisico's met zich meebrengt. Malaria kan overleven en zelfs gedijen in deze nieuwe omgevingen, aangezien de omstandigheden die de ziekte dominant maakten op het platteland nu bestaan in verschillende Sub-Sahara-steden.

Deze heterogeniteit van intra-stedelijke risico's wordt niet weerspiegeld in karteringsinitiatieven van continentale malaria-risico's, en wordt evenmin opgenomen in de huidige nationale controlestrategieën die zich richten op de bescherming van minder dichtbevolkte plattelandsgemeenschappen.

Geschiktheid voor volwassen muggenhabitats in Dakar, Senegal op basis van multicriteria-analyse van aardobservatie en aanvullende ruimtelijke datasets.

Het STEREO III-project REACT (Remote Sensing for Epidemiology in African Cities) brengt een internationaal consortium van vier universiteiten samen en wil bijdragen aan het gebruik van AO voor het aanpakken van stedelijke gezondheidsproblemen. In het project wordt een brede reeks satellietbeelden met verschillende ruimtelijke resoluties aangewend om variabelen af te leiden en de voorspelbaarheid van intra- en interstedelijke variaties van het risico op malaria-infectie en vectorgeschiktheid in detail te onderzoeken. De ruimtelijke epidemiologie van malaria wordt op subcontinentale schaal onderzocht in een set van 24 grote steden. Het project is gebaseerd op casestudy's over malaria en heeft tot doel generieke methoden te ontwikkelen die kunnen worden aangepast aan andere door vectoren overgedragen ziekten (bv. knokkelkoorts).