| NL | Definitie | EN | FR |
|---|---|---|---|
| aardverschuiving | Een plotse hellingafwaartse verplaatsing van bodemmateriaal of vast gesteente. Aardverschuivingen kunnen worden veroorzaakt door zware regens, aardbevingen of menselijke activiteiten. | landslide | glissement de terrain |
| absorptie | Maat voor de eigenschap van een oppervlak om invallende energie te absorberen, vaak bij duidelijk afgebakende golflengtes. | absorption | absorption |
| actief sedimentair bekken | Bekken waarin zich sedimentatie- en tektonische vervormingsprocessen afspelen. Het wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van actieve breuken en aardbevingen. | active sedimentary basins | bassin de sédimentation active |
| additieve synthese | Methode om kleurenbeelden te bekomen door het mengen van licht met een golflengte die overeenkomt met de primaire kleuren blauw, groen en rood. | additive synthesis | synthèse additive |
| aerodynamische diameters | Aangezien deeltjes vaak niet bolvormig zijn (bijvoorbeeld asbestvezels) zijn er vele definities van deeltjesgrootte. De wijdst verspreide definitie is de aerodynamische diameter. Een deeltje met een aerodynamische diameter van 10µm beweegt zich in een gas als een bolletje van eenheidsdichtheid (1g/cm³) met een diameter van 10 µm. | aerodynamic diameters | diamètre aérodynamique |
| afstorting | De plotselinge verplaatsing van materiaal (rotsen) weg van steile hellingen. | rockfall | écroulement |
| algoritme | Systematisch stelsel voor het uitvoeren van rekenkundige bewerkingen en de volgorde ervan. | algorithm | algorithme |
| andesiet | Fijnkorrelig, vaak porfierisch, stollingsgesteente. De kleur verschilt van heldergrijs tot zwart. In de regel is de structuur een brij van microscopisch kleine kristallen, waarbinnen een aantal grotere, met het oog zichtbare kristallen. | andesite | andésite |
| anomalie | Afwijking van de normale situatie. | anomaly | anomalie |
| antropogeen | Ontstaan door menselijke activiteiten | anthropogenic | anthropique |
| arctisch | Uitgestrekt gebied nabij de Noordpool dat begrensd word door de noordpoolcirkel. | arctic | arctique |
| aried | Gebruikt in de context van een klimaat of een habitat met minder dan 250 mm jaarlijkse neerslag, zeer hoge verdamping en een schaars vegetatiedek | arid | aride |
| attribuut | In GIS definiëren geografische attributen de driedimensionale ligging van een fenomeen terwijl thematische attributen de thematische kenmerken van ruimtelijk gelokaliseerde fenomenen definiëren. | attribute | attribut |
| autotrofe ademhaling | Proces waarbij een organisme koolstofdioxide benut als koolstofbron en energie haalt uit de zon of door de oxidatie van anorganische stoffen zoals zwavel, waterstof, ammonium en nitraatzouten. | autotrophic respiration | respiration autotrophe |
| baanvlak | Een denkbeeldig plat vlak dat de orbit van een satelliet bevat. Het baanvlak doorsnijdt het middelpunt van de aarde. | orbital plane | plan orbital |
| bathymetrie | Meting van de diepte van zeeën en andere wateren met behulp van verschillende technieken. | bathymetry | bathymétrie |
| beeldfusie | Techniek die een efficiënte synthese van verscheidene informatiebronnen mogelijk maakt. Met het oog op de groei in beschikbare informatie, in het bijzonder van aardobservatiegegevens, bestaat hiervoor een groeiende belangstelling. | image fusion | fusion numérique |
| biodiversiteit (biologische verscheidenheid) | De biologische verscheidenheid van een gebied als functie van het aantal aanwezige planten- en dierensoorten, hun uniek karakter en specificiteit, en het aantal individuen per soort | biodiversity | biodiversité |
| biomassa | Totaal gewicht van levend materiaal. Men spreekt bijvoorbeeld over de biomassa van een bepaalde dieren- of plantenpopulatie. Biomassa wordt uitgedrukt in gewichts (kg)- of energie(J)-eenheid per oppervlakte (m²) of volume-eenheid (m³). | biomass | biomasse |
| bladoppervlak index | (LAI). Het totale groene bladoppervlak aan een kant gemeten per eenheid van bodemoppervlakte. Deze index is een belangrijk element bij de aardobservatie. Hij wordt gebruikt om talrijke biologische en fysische en processen zoals primaire productie, plantenrespiratie, transpiratie, fotosynthese en nutrientencycli te kwantificeren. De LAI bewijst ook zijn nut bij de identificatie van verbrande zones. | Leaf Area Index | Indice de Surface Foliaire |
| blokdiagram | Driedimensionele voorstelling van een deel van het aardoppervlak, waarbij topografie één van de dimensies vormt. Dit model laat toe fenomenen op (vb. landgebruik) of onder (vb. geologische structuur) het aardoppervlak weer te geven. Blokdiagrammen worden ook gebruikt om socio-economische of fysische fenomenen weer te geven op de z-as (hoogte) van het diagram. | block diagram | bloc-diagramme |
| Bos niet onder staatscontrole | Hier voor het Waals Gewest 'Forêt non soumise': Het totale bosareaal in Wallonië dat niet beheerd wordt door de bosbouwadministratie van het Waals Gewest. | forest not under state control | forêt non soumise |
| bos onder staatscontrole | Hier voor het Waals Gewest 'Forêt soumise': Het totale bosareaal in Wallonië dat beheerd wordt door de bosbouwadministratie van het Waals Gewest. | forest under state control | forêt soumise |
| breuk | Een scheur in een gesteenteformatie ten gevolge van verplaatsingen in de aardkorst, waardoor aaneengrenzende oppervlakken zich evenwijdig aan het vlak van de scheur maar in een andere richting verplaatsen | fault | faille |
| broeikaseffect | Significante veranderingen in de chemische samenstelling van de aardse atmosfeer die de natuurlijke processen die resulteren in een opwarming van onze planeet in de hand kunnen werken. | greenhouse effect | effet de serre |
| broeikasgas | Gas dat in staat is om straling uitgestraald door de aarde te absorberen. Voor wat hun invloed op het klimaat betreft zijn de belangrijkste gassen waterdamp, kooldioxide, methaan, lachgas en de artificiële chloorfluorkoolwaterstoffen. | greenhouse gas | gaz à effet de serre |
| buffergebied | Een ruimtelijke analyse of algebraïsche cartografische functie die een toenamezone rond een punt, een lijn of een polygoon creëert door de grenzen ervan te plaatsen op een afstand die door de gebruiker bepaald wordt. | buffering | zone tampon / région tampon |
| byte | De hoeveelheid geheugen nodig voor het opslaan van één karakter, doorgaans 8 of 16 bits. | Byte | octet |
| cartografie | Wetenschap die zich bezig houdt met de zo getrouw mogelijke uitbeelding op een plat vlak of op een bolvormig oppervlak van het gehele aardoppervlak of op een gedeelte daarvan. De cartografie maakt ook studie van de systemen die het mogelijk maken een bolvormig oppervlak op een plat vlak af te beelden. | cartography | cartographie |
| centrifugale kracht | Of middelpuntvliedende kracht. De krachtcomponent van een lichaam in een kromlijnige beweging die gericht is weg van het centrum van de kromme of de rotatieas. Het tegenovergestelde is een centripetale kracht. | centrifugal force | force centrifuge |
| CFK | Chloorfluorkoolwaterstoffen. Groep van chemische stoffen bestaande uit chloor, fluor en koolstof, geheel van industriële aard. Ze worden gebruikt in afkoelings- en verstuivingstechnieken, voor de expansie van plastic materialen en als solvent voor schoonmaakproducten voor electronische materialen. De levensduur van deze stoffen is zeer variabel en kan tot 100 jaar reiken. Wanneer ze vrijkomen in de atmosfeer veroorzaken ze de ontbinding van stratosferische ozon: door de instraling van ultraviolette straling op de CFK's, breken deze af en komen de chloor-atomen vrij, deze breken op hun beurt ozon af en dragen zo bij tot de afbraak van de ozonlaag (één enkel chlooratoom kan telkens opnieuw ozon-moleculen afbreken). Het gebruik van CFK's is aan banden gelegd sedert 1989. | CFC | CFC |
| chlorofyl | Groen plantenpigment dat wordt aangemaakt in de chloroplasten in de aanwezigheid van licht en dat een essentiële rol speelt in de fotosynthese. | chlorophyll | chlorophylle |
| classificatie | Hergroepering van de pixels van een beeld in categorieën of thema's. Dit resulteert in een thematische voorstelling. | classification | classification |
| coherentie | Eigenschap van een signaal of van een gegevensset waarbij de fase van de elementen statistisch gecorreleerd is of systematisch gerelateerd. | coherence | cohérence |
| contrastverbetering | Een radiometrische verbeteringstechniek om het visueel contrast op een beeld te verhogen. De techniek past het dynamisch bereik van de gegevens aan aan het dynamisch bereik van het weergavemedium (fotografisch of digitaal). | contrast enhancement | rehaussement de contraste |
| coördinatenstelsel | Systeem om elk punt op heet aardoppervlak te lokaliseren door gebruik te maken van een meeteenheid naar keuze. De breedte-, lengte- en hoogteligging beantwoorden aan een ligging op de aardoppervlak. Het systeem houdt rekening met de afmetingen en de vormen van de aarde. | coordinates system | système de coordonnées |
| correlatie | Een relatie tussen fenomenen of zaken, of tussen mathematische en statistische variabelen die variëren, geassocieerd zijn of gelijktijdig optreden op een manier die niet te wijten kan zijn aan enkel toeval. | correlation | corrélation |
| cynegetica | Met betrekking tot de jacht en wildsoorten. | cynegetics | cynégétique |
| defasering | Faseverschil in radialen tussen twee golven met dezelfde frequentie. | phase shift | déphasage |
| desertificatie | Woestijnvorming. De geleidelijke uitbreiding van woestijnen in streken die voordien semi-aried waren. Dit wordt veroorzaakt door klimaatsfactoren zoals langdurige droogte, door menselijke factoren zoals overbegrazing en te ver doorgedreven landbouwontginning | desertification | désertification |
| diachroon | Fenomeen waarbij een laag met een constante faciës [geheel van eigenschappen die een laag bij vorming heeft gekregen] een ouderdom heeft die verschilt van plaats tot plaats. | diachronic | diachronique |
| digitaal | -formaat. Staat tegenover analoog formaat en slaat op gegevens die gecodeerd zijn in een diskreet, numeriek formaat. | digital | digital |
| Digitaal Hoogtemodel | (DHM) Een geografisch raster van een gebied waarbij de inhoud van elke rastercel de hoogte van het terrein in die cel weergeeft. Gebouwen, bomen of andere elementen op de grond zijn niet inbegrepen in de hoogtewaarden. In de meeste gevallen synoniem met DTM (Digitaal Terreinmodel). |
Digital Elevation Model | Modèle numérique d’élévation |
| Digitaal oppervlaktemodel | (DOM) Een geografisch raster van een gebied waarbij de inhoud van elke rastercel de hoogte van de grond weergeeft plus alle objecten erop (bomen, gebouwen, ...) in die cel. |
Digital Surface Model | Modèle numérique de surface |
| Digitaal Terreinmodel | (DTM) Een geografisch raster van een gebied waarbij de inhoud van elke rastercel de hoogte van het terrein in die cel weergeeft. Gebouwen, bomen of andere elementen op de grond zijn niet inbegrepen in de hoogtewaarden. In de meeste gevallen synoniem met DHM (Digitaal Hoogtemodel). |
Digital Terrain Model | Modèle Numérique de Terrain |
| digitaliseren | Omzetting van analoge gegevens in numerische code (gebruikmakend van een digitaliseertafel). | digitise | digitalisation |
| Dobson eenheid | De standaard eenheid voor ozon hoeveelheden in de atmosfeer. Een DU is 2,7 x 10-16 ozon moleculen per vierkante centimeter. Eén DU verwijst naar een ozonlaag met een dikte van 0,001 cm onder standaardvoorwaarden van temperatuur en druk. |
Dobson unit | Unité Dobson |
| draagkracht | Het maximaal aantal van een soort dat een biotoop kan dragen zonder dat zijn overleving hierbij in het gedrang komt | carrying capacity | capacité d'accueil |
| duurzame ontwikkeling | Een recent concept gebaseerd op de premisse dat ontwikkeling moet tegemoet komen aan de noden van de huidige generatie zonder dat de mogelijkheid van toekomstige generaties om in hun eigen noden te voldoen in het gedrang komt. | sustainable development | développement durable |
| ecologie | Studie van de interactie van levende organismen onderling en met hun omgeving | Ecology | écologie |
| ecosysteem | Het systeem van een biologische gemeenschap in wisselwerking met zijn abiotische omgeving. | ecosystem | écosystème |
| eolisch | Veroorzaakt door de wind. Refereert naar erosie, transport en afzetting van materialen. Dergelijke processen verlopen efficiënter in ariede en semi-ariede klimaten | aeolian | éolien |
| erosie | Het afslijten van het aardoppervlak en het daarmee gepaard gaande transport van deeltjes ten gevolge van de inwerking van krachten zoals bewegende ijsmassa's, water, wind. | erosion | érosion |
| estuarium | Trechtervormige riviermonding waar eb en vloed zich sterk laten voelen | estuary | estuaire |
| eutrofiëring | Tijdelijke of permanente overvloedige aanrijking van water met nutriënten, meer bepaald in de context van natuurlijke of kunstmatige meststoffen. Dit resulteert in de aanwas van algen en andere microscopische plantjes en een daling van het zuurstofgehalte van het water. | eutrophication | eutrophisation |
| extrapolatie | Extrapoleren: voorspellen door projectie van waarnemingen of gekende gegevens uit het verleden | extrapolation | extrapolation |
| fAPAR | Een gedeelte van de invallende PAR-straling (Photosynthetic Active Radiation) wordt door de vegetatie geabsorbeerd. fAPAR staat voor de fractie of efficiëntie van de geabsorbeerde PAR-straling | fAPAR | fAPAR |
| filteren | Een wiskundige bewerking die op selectieve wijze de waarde van numerieke data verandert. | filtering | filtrage |
| fossiele brandstoffen | De oude overblijfselen van levende organismen die werden omgezet in steenkool, aardgas en aardolie en die worden ontgonnen uit de bovenste lagen van de aardkorst en gebruikt worden als brandstof. Samen dekken ze 82% van het globale energieverbruik. | fossil fuels | combustibles fossiles |
| fotogrammetrie | De wetenschap om de afmetingen van fysische objecten af te leiden uit metingen op luchtfoto's. | photogrammetry | photogrammétrie |
| foto-interpretatie | Het interpreteren van de eigenschappen van gefotografeerde objecten dankzij een kwalitatieve en kwantitatieve analyse van kleur, contrast, textuur en toon door een ervaren operator. | photo-interpretation | photo-interprétation |
| fotometer | Een instrument om de lichtintensiteit over een geselecteerd deel van het elektromagnetisch spectrum te meten. | photometer | photomètre |
| fotosynthese | De aanmaak door planten en bepaalde micro-organismen van koolhydraten en zuurstof op basis van koolstofdioxide en water in de nabijheid van chlorofyl en met zonlicht als energiebron. Zuurstof en water komen hierbij vrij in de atmosfeer. Fotosynthese hangt af van voordelige temperatuurs- en vochtigheidscondities en van de concentratie van atmosferisch koolstofdioxide. | photosynthesis | photosynthèse |
| fotosynthetische actieve straling | Of PAR (photosynthetically active radiation). Die golflengten in het elektromagnetische spectrum die door planten benut worden voor de fotosynthese. | photosynthetically active radiation | rayonnement photosynthétiquement actif |
| fractiebeeld | Fractiebeelden zijn het resultaat van een zachte classificatie waarbij per onderzochte klasse (bv. vegetatie, water,…) een kaart wordt aangemaakt. Elk beeldpunt in deze kaarten heeft een waarde tussen 0 en 100, waarbij de waarde 0 aangeeft dat de onderzochte klasse niet voorkomt in de pixel, terwijl de waarde 100 aanduidt dat de volledige pixel erdoor bedekt wordt. In de meeste gevallen zal de waarde evenwel tussen deze uitersten liggen. | fraction image | image fractionnée |
| freatische | (- uitbarsting). Een explosieve vulkaanuitbarsting die optreedt wanneer de wisselwerking tussen water en opgewarmd (vb. door vulkanische gassen) vulkanisch gesteente tot een hevige uitstoot van stoom en verpulverd gesteente. Magma komt hierbij niet tussen. | phreatic | phréatique |
| fysiologie | (planten-). Onderdeel van de Biologie die de organische processen en fenomenen in een levend organisme of in één van zijn onderdelen bestudeert. | physiology | Physiologie |
| fytoplankton | Microscopisch kleine, fotosynthetiserende planten en wieren, met inbegrip van eencelligen en cyanobacteriën. | phytoplancton | phytoplancton |
| galerijbos | Een bos langsheen een rivier in een gebied dat verder vrij is van bomen. | gallery forest | forêt galerie |
| gegevensbank | Elke verzameling van informatie over een specifiek onderwerp of kennisgebied. Meer bepaald, een verzameling van dergelijke informatie die opgeslagen is in een computer. | database | banque de données |
| gelaagdheid / stratificatie | Laagsgewijze afzetting van materialen. | stratification | stratification |
| geo-archeologie | Geoarcheologie is een specialisatiegebied binnen archeologie. Geoarcheologen leggen zich toe op de interactie tussen artefacten, sites en natuurlijke geologische processen. | geo-archaeology | géo-archéologie |
| geocentrische coördinaten | De ligging van een plaats ten opzichte van het centrum van de aarde | geocentric coordinates | coordonnées géocentriques |
| geocoderen | Het definiëren van de ligging van geografische objecten ten opzichte van een standaard referentieraster. | geocoding | géocodage |
| geodesie | Wetenschap die de vorm en de afmetingen van de aarde bestudeert. | geodesy | géodésie |
| geodetische datum | Een geodetische datum is een referentieobject dat de relatie van de ligging, oriëntatie en schaal van een referentie-ellipsoïde beschrijft ten overstaan van de aarde. Een datum laat toe coördinaten vast te leggen ten opzichte van een nauwkeurig omschreven referentiekader. Hedendaagse geodetische datums gebruiken hiervoor het centrum van de aarde, terwijl historische zich richten op basispunten op het aardoppervlak. | geodetic datum | datum géodésique |
| geodynamica | Een tak van de mechanica die de krachten binnenin de aarde en hun verband met de beweging en het equilibrium van de vaste aarde behandelt | geodynamics | géodynamique |
| geografische coördinaten | De ligging van een plaats ten opzichte van de evenaar en de nulmeridiaan. Geografische coördinaten worden uitgedrukt in lengteligging en breedteligging. | geographical coordinates | coordonnées géographique |
| Geografisch Informatie Systeem | Een Geografisch Informatie Systeem (GIS) biedt een computerondersteunde raadpleging en analyse van geografische gegevens in de meest ruime betekenis. Ze bieden de mogelijkheid om ruimtelijke gegevens onder kaartvorm voor te stellen, onderling te vergelijken en te combineren met niet-ruimtelijke informatie, zoals bv. statistieken. De landschappelijke gegevens dienen vooraf ingevoerd (bv. door digitalisering, polygonalisering…) en op een passende manier gecodeerd te worden | Geographic Information System | Système d'information géographique |
| geografisch referentiesysteem | Systeem om het verband vast te stellen tussen gegevens in Cartesiaanse coördinaten op een vlakke kaart en gekende geografische coördinaten op het terrein??? | geographic reference system | système de référence géographique |
| geologie | De studie van de samenstellende bestanddelen van de aarde en hun huidige en vroegere transformaties | geology | géologie |
| Geomatica | Wetenschappelijke en technische activiteiten die systematisch alle middelen voor het verwerven en beheer van ruimtelijke data integreert. | Geomatics | géomatique |
| geometrische correcties | Een procedure die toelaat de beelden de corrigeren voor fouten van allerlei aard (sensor, satelliet, geometrische fouten…) teneinde ze aan te passen aan de gewenste projectie. Dit behelst de aanmaak van een nieuw digitaal beeld door het herbemonsteren van het origineel digitaal beeld. | geometric corrections | corrections géométriques |
| geomorfologie | De leer van de vormen van het aardoppervlak, de studie van het reliëf | Geomorphology | géomorphologie |
| georeferentie | Wordt gezegd van digitale ruimtelijke gegevens (en niet-digitale map kaartelementen) waarvan men de ligging in de ruimte definieert. Bij een geogereferentiëerd beeld zijn de coördinaten van elk punt gekend. Men kan georeferentiëren met behulp van verschillende cartografische projecties. | georeferenced | géoréferencé |
| geostationnair | Een satellietorbit die op een vaste plaats blijft ten aanzien van het aardoppervlak. De satelliet beweegt zich van west naar oost met een snelheid die het mogelijk maakt dat hij boven hetzelfde punt op het aardoppervlak blijft. | geostationary | géostationnaire |
| geschiktheid van een site | Geschiktheid van een omgeving om te beantwoorden aan de overlevings- en ontwikkelingsnoden van een soort. | suitability of the site | bonité du site |
| gespatialiseerd (spatialisatie) | Gegevens die meestal opgeslagen worden onder de vorm van coördinaten en die de ligging, vorm en ruimte verbanden tussen geografische elementen beschrijven. | spatial data | données spatiales |
| gewasgroeimodel | Model gebaseerd op informatie over teelten, bodems, beheerspraktijken dat de boer moet toelaten de groei en de opbrengst van een teelt te voorspellen. | crop growth model | modèle de croissance des cultures |
| gezichtsveld | Het gebied of ruimtehoek die kan worden waargenomen door middel van een optisch instrument | field of view | champ de visée |
| GPS | Global Positioning System. Een netwerk van satellieten dat ontwikkeld werd door het Amerikaanse ministerie van defensie. Dankzij dit systeem is het mogelijk om elke plaats op aarde te lokaliseren met een nauwkeurigheid van een aantal meter tot centimeter. | GPS | GPS |
| grondcontrole punt | (GCP). Uitgekozen punt dat verwijst naar een bepaalde locatie waarvoor accurate informatie over de ligging bestaat (breedte- en lengteligging). | Ground Control Point | point de contrôle au sol |
| grondstation | Installatie op aard voor het verzamelen, capteren en bewerken van gegevens. | ground station | station de réception |
| heterotrofe respiratie | Energieproducerend ademhalingsproces waarbij een organisme niet-levend organisch materiaal afbreekt en hierbij zijn cellen voorziet van zuurstof, terwijl koolstofdioxide wordt vrijgegeven. | heterotrophic respiration | respiration hétérotrophe |
| hydraulisch | Wat verband houdt met hydraulica, of de leer van vloeistoffen in beweging, in het bijzonder water. | hydraulic | Hydraulique |
| Hydrologie | Leer van de mechanische, fysische en chemische eigenschappen van water in de oceanen en op de continenten. | Hydrology | Hydrologie |
| hydro-meteorologie | De wetenschap die hydrologie en meteorologie verbindt. De klemtoon ligt hierbij op het atmosferische deel van de watercyclus. | Hydrometeorology | Hydrométéorologie |
| IHS-RGB fusie | Multispectrale transformatie van een systeem van referentiekleuren IHS (Intensiteit - Hue (tint) - Saturatie) naar een systeem RGB (Rood - Groen - Blauw). Deze transformatie wordt dikwijls gebruikt bij de fusie van multispectrale beelden met panchromatische beelden met een hogere resolutie. Men voert een RGB-IHS transformatie uit op het multispectrale beeld, het Intensiteit kanaal wordt vervangen door het panchromatische beeld en daarna voert men de inverse transformatie uit, IHS - RGB. Het resultaat is een beeld met de ruimtelijke resolutie van het panchromatische beeld en de kleuren van het multispectrale beeld. | IHS-RGB fusion | fusion IHS-RGB |
| in situ metingen | Terreinmetingen. Het meettoestel is (bijna) in direct contact met het te meten object. | in situ measurements | mesurages in situ |
| interferometrie | (of fasimetrie) Geheel van meettechnieken die gebaseerd zijn op informatie omtrent de fase in radarbeelden. De SAR techniek maakt gebruik van het faseverschil tussen SAR waarnemingen van dezelfde scène maar onder een licht verschillende hoek. Het resulterende interferogram laat toe kleine verschillen in de het aardoppervlak te detecteren. | interferometry | interférométrie |
| interferometrische coherentie beeld | Beeld waarbij de waarde van elke pixel overeenkomt met de graad van correlatie tussen twee SAR-beelden. | interferometric coherence image | cohérence interférométrique |
| interpolatie | Berekeningstechniek die het mogelijk maakt een schatting te maken van een waarde die ligt tussen gekende waarden. | interpolation | interpolation |
| isotherm | Lijn die punten verbindt met gelijke temperatuur | isotherm | isotherme |
| kinetische energie | Energie van een lichaam ten gevolge van beweging. | kinetic enery | énergie cinétique |
| kleurencomposiet | Of combinatiebeeld. Een kleurenbeeld dat wordt verkregen door de combinatie van multiband beelden waarbij aan drie geselecteerde kanalen van een beeld één van de drie primaire kleuren (blauw, groen, rood) wordt toegekend. | colour composite | composition colorée |
| klimaatsveranderingen | Een verandering in het klimaat die direct of indirect te wijten is aan menselijke activiteit die de samenstelling van de aardatmosfeer verandert en die optreedt bovenop de natuurlijke klimaatsveranderingen die zich voordoen over een vergelijkbare periode. Deze term is vaak uitwisselbaar met 'globale opwarming' en 'het broeikaseffect', maar is toch specifieker. Klimaatsveranderingen verwijst naar de accumulatie van gassen die door de mens geproduceerd zijn en die de zonnewarmte opslaan, met een verandering in de weerspatronen tot gevolg. | climate change | changements climatiques |
| klimatologische efficiëntie | De ratio van de PAR (Photosynthetic Active Radiation) ten opzichte van de globale straling | Climatic efficiency | efficacité climatologique |
| koolstofbalans | Het verschil tussen de binnenkomende en uitgaande CO2 flux tussen koolstofreservoirs (vb. Atmosfeer/ biosfeer) in de koolstofcyclus. | carbon balance | bilan carbone |
| Kwartair | (Geol.) het jongste geologische tijdvak, gekenmerkt door de opkomst en de bloei van de mensheid; omvat het Pleistoceen en het huidige Holoceen. | Quaternary | Quaternaire |
| lahar | Een oorspronkelijk Indonesische term, die modderstroom betekent. Een lahar bestaat uit een dicht mengsel van meer dan 50% vulkanisch puin en water (afkomstig van neerslag, sneeuw of gletsjers,…) dat met een vernietigende kracht langsheen de drainagegeulen van een vulkaan naar beneden stort. De valleien rond de vulkaan kunnen er tot verschillende jaren na een eruptie onder te lijden hebben. | lahar | lahar |
| Lambert | Frans wiskundige uit de 18e eeuw die verschillende cartografische projecties definieerde. In België wordt nog steeds de conische Lambert projectie gebruikt. | Lambert | Lambert |
| laterale uitdijing | De zijwaartse uitrekking van een samenhangende rots of bodemmassa, over een vervormde massa van onderliggend, zacht materiaal. | lateral spread | écart latéral |
| lavakoepel | Een ophoping met een steile wand ontstaan door ophoping van visceuze lava nabij een krater. Een dome of 'koepel' wordt gevormd door andesitisch, daciet en rhyoliet lava. | lava dome | dôme de lave |
| LiDAR | LiDAR staat voor Light Detection and Ranging. Het is remote sensing-techniek die gebruik maakt van licht (infrarood, zichtbaar of ultraviolet) in de vorm van een gepulseerde laser om variabele afstanden te meten tot de aarde. De tijd die de lichtstraal nodig heeft om het doel te bereiken en terug te keren naar de zender-ontvanger wordt gebruikt om de afstand tussen de twee te bepalen. De lichtpulsen -gecombineerd met andere data die door de sensor worden opgenomen- genereren precieze, driedimensionale informatie over de vorm van de aarde en haar oppervlakte-eigenschappen. Een LiDAR-instrument bestaat in principe uit een laser, een scanner, en een gespecialiseerde GPS-ontvanger. | LiDAR | LiDAR |
| lineament | Een lineair (relatief recht) topografisch object zoals een breuklijn, een lijn met dichte vegetatie of een keten van aaneengesloten vulkanen die vaak kan worden waargenomen op satellietbeelden. | lineament | linéament |
| liquefactie | Het proces waarbij een granulaire vaste stof (bodem) de eigenschappen aanneemt van een vloeistof ten gevolge van een toename in poriëndruk en een afname in spanning. De vaste bodem verliest met andere woorden zijn cohesie en begint te stromen als een vloeistof. | liquefaction | liquéfaction |
| lithologie | De studie en beschrijving van de algemene fysische eigenschappen van gesteentes, (in het bijzonder sedimentaire secundaire gesteentes), naar kleur, korrelgrootte en samenstelling. | lithology | lithologie |
| longitudinale overlapping | Gemeenschappelijk gebied tussen twee opeenvolgende foto's of beelden. Het aandeel wordt uitgedrukt als een percentage van het totale gebied op de foto. | sidelap | recouvrement |
| luchtfotografie | Fotografie vanuit de lucht, door sensoren aan boord van vliegtuigen en UAVs. | aerial photography | photographies aériennes |
| masker | Element dat gebruikt wordt om een gebied op een grafisch analoog document of een beelddocument (foto, satellietbeeld,…) te bedekken of af te bakenen. | mask | masque |
| matrix | Een rechthoekige set van numerieke of algebraïsche waarden, onderworpen aan wiskundige berekeningen. | matrix | matrice |
| maximale waarschijnlijkheid | Classificatietechniek: Statistische beslissingsregel die de waarschijnlijkheid dat een pixel tot elk van de landgebruikcategorieën behoort onderzoekt en de pixel toekent aan de categorie met de hoogste waarschijnlijkheid. | Maximum Likelihood | maximum de vraisemblance |
| mergel | Afzettingsgesteente dat bestaat uit een mengsel van kalk en klei. | marl | marne |
| meta-databank | Databank die de beschrijving geeft van metadata. Metadata verschaffen informatie over externe data of informatie, bijvoorbeeld een beschrijving van inhoud, kwaliteit, drager en eigenschappen van de gegevens. | metadatabase | métabase de données |
| meteoraster | Coördinatenraster waarin voor elk rasterelement meteogegevens worden toegekend of berekend. | meteogrid | grille météo |
| monitoring | Periodiek of continu opvolgen, controleren of verifiëren met een specifiek doel. | monitoring | monitoring |
| morfologie | De studie van vormen en structuren. De geomorfologie bestudeert reliëfvormen. | morphology | morphologie |
| mozaiek | Het aan mekaar passen van overlappende luchtfoto's of satellietbeelden zodat ze een continue, aanschouwelijke weergave van een deel van het aardoppervlak tonen. | mosaic | mosaïque |
| multispectraal | Twee of meer spectrale banden bevattend. Multispectrale gegevens: het geheel van gegevens die gelijktijdig maar in verschillende zones van het elektromagnetisch spectrum werden verkregen. Multispectrale analyse: studie van gegevens in verschillende spectrale banden. Multispectraal beeldmateriaal: twee of meerdere beelden die gelijktijdig werden genomen maar in een ander gebied van het multispectraal spectrum. | multispectral | multispectral |
| multitemporal change vector analysis | Analyse van veranderingsvectoren die wordt toegepast op multitemporele beelden. De veranderingsvector vergelijkt voor elke pixel het verschil in het tijdsverloop van een biofysische indicator, zoals de genormaliseerde verschil index van vegetatie (NDVI) | multitemporal change vector analysis | analyse vectorielle multitemporelle |
| multitemporeel | beeld- Kleurencomposiet, samengesteld uit 3 beelden die op een verschillend tijstip werden opgenomen. | multitemporal | multitemporelle |
| nadir observatie | In nadir modus wijst de sensor vanuit de orbit naar beneden in de richting van het aardoppervlak of de atmosfeer. | nadir-viewing | observation nadir |
| Neolithicum | De culturele periode die ongeveer 10.000 jaar geleden begon in het Midden Oosten. Deze periode wordt gekenmerkt door de ontwikkeling van de landbouw en de verfijning van stenen werktuigen. | Neolitic | Néolithique |
| Neolithische revolutie | Slaat op de grote veranderingen in de levenswijze van de mens: gebruikmakend van de natuurlijke bronnen (vruchtbare bodem voor landbouw, vegetatie en vooral bomen voor brandhoutvoorziening…) tracht de mens zijn omgeving ten volle te benutten en gaat zich vestigen in nederzettingen of kleine dorpen. | Neolithic revolution | révolution néolithique |
| neotektoniek | (neo- = nieuw, recent) Wetenschap van de recente bewegingsvormen van de aardkorst en de aardlagen, zoals de studie van recente breuken, plooiingen, overschuivingen… | neotectonics | néotectonique |
| NEP | Netto ecosysteem productiviteit. Dit is de bruto productiviteit verminderd met de autotrofe én de heterotrofe ademhaling | NEP | PNE (Productivité nette de l'écosystème) |
| Normalised Difference Vegetation Index (NDVI) | De Normalised Difference Vegetation Index (NDVI) is een vegetatie-index die wordt berekend uitgaande van de reflectantiewaarden in het zichtbaar rood (R) en in het infrarood (IR) gebied. NDVI = (NIR-R)/(NIR+R). De resulterende waarde is een indicatie voor de aanwezigheid van vegetatie op het landoppervlak. | Normalized Difference Vegetation Index | Indice de Végétation par Différence Normalisée |
| NPP | Netto primaire productiviteit. Dit is de bruto fotosynthese of bruto primaire productiviteit verminderd met autotrofe ademhaling | NPP | PPN (Productivité primaire nette) |
| NUTS | Nomenclatuur van statistische territoriale eenheden. Statistische onderverdeling van het Europees grondgebied die opgesteld werd door Eurostat in akkoord met de betrokken departementen van de Commissie. De huidige NUTS verdeelt Europa in 'Land' ( 'NUTS 0), regio ("NUTS" 1), … | NUTS | NUTS |
| occultatietechniek | Het meten van sterrenspectra in het UV tot nabije infrarood gebied op het moment dat de sterring verduisterd worden door de aarde. | occultation technique | technique d’occultation |
| optisch | (beeld, satelliet, sensor); Optisch systeem: een verzameling spiegels, lenzen en andere apparaten in een specifieke configuratie die licht reflecteren, breken, absorberen, polariseren,... Optische waarneming: de wetenschap en technieken om optische systemen te gebruiken als sensoren. Optisch beeld: een benaderende replica van een object dat wordt verkregen door de golven die voortkomen van het object te focusseren. Het object kan ofwel zelf straling produceren of het kan ze reflecteren. | optic | optique |
| orbit | De baan die door een hemellichaam wordt beschreven tijdens zijn omwenteling. Wanneer de orbit van een satelliet een inclinatie heeft van 0° spreekt men van een equatoriale orbit omdat de satelliet boven de evenaar blijft. Orbits met een inclinatie van bijna 90° noemt men polaire orbits omdat de satelliet [bijna] over de zuid- en noordpool voorbijkomt. | orbit | orbite |
| orbitale hoek | Of inclinatie. De hoek tussen het evenaarsvlak en het vlak van de satellietbaan. | orbital angle | angle orbital |
| orografie | Met betrekking tot gebergten | orography | orographie |
| orthofoto | Een luchtfoto die bijgewerkt is om de foutieve plaatsing van punten ten gevolge van de schuine camerastand en het reliëf van het terrein ongedaan te maken. | ortophotograph | ortho-photographie |
| orthofotoplan | Een kaart die gemaakt wordt op basis van een mozaïek van orthofoto's waaraan een raster, cartografische symbolen en soms kleur worden toegevoegd. | orthophoto map | orthophotoplan |
| orthorectificatie | Het gebruik van fotogrammetrische technieken om correcties aan te brengen voor de verschuiving van het terrein op beelden | orthorectification | orthorectification |
| ozon | Eén van de gassen in de aardse atmosfeer. Ozon bestaat uit drie atomen zuurstof en vormt ongeveer één deel op drie miljoen van alle gassen in de atmosfeer. Het ontstaat als gevolg van de ontbinding van zuurstofmolecule (O2) door de absorptie van UV. Ozon is een essentiëel gas in de stratosfeer, maar is schadelijk voor organismen in de troposfeer. | ozone | ozone |
| ozonlaag | Deel van de stratosfeer: zone tussen de tropopause (hoogte tussen 9000 km aan de polen en 18000 km aan de evenaar) en de stratopause (hoogte 50000 km). De ozonlaag beschermt de aarde tegen UV straling. Analyses tonen een seizoensgebonden variatie aan boven Antarctica. | ozone layer | couche d'ozone |
| panchromatisch | Gevoelig voor alle golflengten uit het zichtbaar deel van het elektromagnetisch spectrum. | panchromatic | panchromatique |
| parallax | Een schijnbare verandering van de richting (oriëntatie) van een object, veroorzaakt door de verandering in de positie van de kijker. | parallax | parallaxe |
| pixel | (pic(ture) el(ement)); de kleinste beeldvormende eenheid van een digitaal beeld. | pixel | pixel |
| pixelwaarde | Elk van de pixels van een numerisch beeld heeft een waarde die beschrijft hoe helder de pixel is, en welke kleur hij heeft. In het eenvoudigste geval van een binair beeld, is de pixelwaarde een 1-bit getal In het geval van een satellietbeeld is de pixeklwaarde proportioneel met de gemeten hoeveelheid straling. | pixel value | valeur de pixel |
| polair | Polaire orbit: orbit met een inclinatie van bijna 90° . De satelliet komt [bijna] over de zuid- en noordpool voorbij. | polar | polaire |
| Post-classificatie | Procedure die wordt toegepast na classificatie van een beeld ter verbetering van het classificatieresultaat. | Post-classification | post-classification |
| ppmv | Parts per million by volume, of het aantal CO2 moleculen op 1 miljoen luchtmoleculen (volumetrisch) | ppmv | ppmv |
| Primary Data Users Station | De naam voor de opstelling om digitale gegevens van METEOSAT satellieten te capteren. | Primary Data Users Station | Primary Data Users Station |
| pyroclastische stromen | Een heet, snelbewegend mengsel met een hoge dichtheid dat samengesteld is uit fijne en grove deeltjes en gas en dat ontstaat tijdens een explosieve vulkaanuitbarsting of het in mekaar storten van een lavakoepel | pyroclastic flow | coulées pyroclastiques |
| RADAR | Radio Detection and Ranging (Ontdekking en afstandsmeting door radio). Methode, systeem of techniek waarbij de getimede reflectie van een bundel elektromagnetische straling wordt gebruikt om voorwerpen te detecteren, te lokaliseren en op te sporen, om afstanden (hoogte) te meten en om beelden van een terrein te bekomen. De term 'radar' in teledetectie verwijst naar actieve microgolfsystemen (tussen 1GHz - 100 GHz; de meeste instrumenten zijn operationeel beneden de 10 GHz). | RADAR | RADAR |
| radiometrische correcties | Correcties van variaties in gegevenswaarden te wijten aan defecten aan de sensor en aan atmosferische condities. | radiometric corrections | corrections radiométriques |
| radiosonde | Een elektronisch apparaat dat, vastgemaakt aan een vrijbewegende ballon, druk, temperatuur en vochtigheid opmeet en eveneens een radiozender bevat om de gegevenstroom door te seinen. | radio-soundings | radiosondes |
| raster | Een netwerk van rechte lijnen op regelmatige afstanden die mekaar kruisen met rechte hoeken. Een raster is samengesteld uit een geheel van mazen of cellen van dezelfde grootte, georganiseerd in rijen en kolommen. Aan elke cel wordt een gehele of decimale numerieke waarde toegekend. Een raster is altijd georiënteerd volgens de assen van het ruimtelijke referentiesysteem. Deze structuur of dit formaat wordt o.a. aangewend voor de voorstelling van geografische gegevens in GIS software. | grid | grille |
| rastercel | Kleinste oppervlakte-eenheid in een rasterbestand (een verzameling van gegevens voorgesteld onder de vorm van een matrix waarbij elke cel zijn coördinaten en attributen heeft), synoniem: gridcel. | grid cell | cellule matricielle |
| reflectantie | Verhouding van de intensiteit van de weerkaatste straling tot die van de invallende straling op een oppervlak. | reflectance | réflectance |
| reflectiviteit | Radar term die verwijst naar het vermogen van een radardoelwit om energie terug te zenden. | reflectivity | réflectivité |
| resolutie | Spatiale resolutie of grondresolutie: minimale oppervlakte van een object of minimale afstand tussen twee objecten opdat de sensor ze zou kunnen onderscheiden. Spectrale resolutie is het vermogen van een detectiesysteem om onderscheid te maken tussen elektromagnetische straling met een verschillende frequentie. De radiometrische resolutie drukt de geschiktheid van een sensor uit om, in een gegeven spectrale band, electromagnetische signalen van verschillend energieniveau te onderscheiden. Haar grens is de kleinste variatie van opspoorbare energie. Temporele resolutie: De frequentie waarmee een bepaalde sensor beelden kan maken van een bepaald gebied. | resolution | résolution |
| RUE | Radiation Use Efficiency | RUE | RUE |
| satellietbeeldkaart | Of spatiokaart. Satellietbeeld dat gegeorefereerd wordt in een cartografische projectie en waaraan eventueel grafische elementen, commentaren en legendes worden toegevoegd die voortvloeien uit de interpretatie van het beeld. | geospatial map | spatiocarte |
| scanner | Computer randapparatuur die een oppervlak puntsgewijs, rij na rij aftast. Gegevens, vb. spectrale signatuur, over elk punt (x,y) worden dan in digitale vorm opgeslagen. | scanner | scanner (balayeur) |
| schuilhut | Schuilplaats die het wild beschutting verschaft tegen slecht weer, alsook rust t.o.v. predatoren en de mens. | shed | remise |
| schuimkop | Witgekuifde golf die ontstaat bij het breken van een golf. Wit schuim op de kruin van golven. | whitecap | écume |
| secans | Een rechte die een kromme of een oppervlak snijdt op twee of meer punten. Wordt gebruikt bij de aanmaak van bepaalde geometrische kaartprojecties. | secant | sécante |
| Secundair | Mesozoïcum: tijdvak van de geologie dat komt ná het Primair (Paleozoïcum) en de subtijdvakken bevat: Trias, Jura en Krijt. | Secundary | Secondaire |
| semi-aried | (half-woestijnen) gebieden waar een semi-aride milieu (klimaat) heerst, gekenmerkt door droogte gedurende het grootste gedeelte van het jaar en een minimum aan neerslag in het ‘natte’ seizoen. | semi-arid | semi-aride |
| slaapziekte | Infectie door het flagellaire protozoön Trypanosamas brucei gambiense of het nauwverwante subspecies T. brucei rhodesiense dat wordt overgebracht door de tseetseevlieg in de bloedbaan van het slachtoffer. Slaapziekte kenmerkt zich door koorts en ontstekingen van de lymfeklieren. | sleeping sickness | maladie du sommeil |
| sparrenbos | Bos met bomen van het genus Picea, altijd groene, kegelvormige bomen met een dicht naaldendek en zacht, bleek hout. | spruce stand | pessière |
| spectrale band | Een afgebakend segment golflengtes binnen het elektromagnetisch spectrum. | spectral band | bande spectrale |
| spectrale signatuur | Het verdelingspatroon van de frequentie van de straling die weerkaatst of uitgestraald wordt door een object. | spectral signature | signature spectrale |
| spectrofotometer | Een apparaat om de relatieve hoeveelheden stralingsenergie of -flux te meten in functie van de golflengte. | spectrophotometer | spectrophotomètre |
| spectroradiometer | Radiometer die toelaat metingen uit te voeren in een groot aantal smalle spectrale banden. | spectroradiometer | spectroradiomètre |
| statische grondverzakking | Grondverzakking, modderstroom, rotsverschuiving,… onder statische omstandigheden, d.w.z. zonder dat er externe grondbevingen zijn. Dit in tegenstelling tot dynamische grondverzakkingen waar de breuk veroorzaakt wordt door een aardbeving. De statische grondverzakking kan veroorzaakt worden door hevige neerslag, storm, erosie of menselijke activiteiten. | static slope failure | rupture de talus statiques |
| steilrand | Een steile helling ontstaan door erosie of door een breuk | escarpment | escarpement |
| stereomicrometer | Een meetinstrument om de hoogte van een object (en relatieve hoogteverschillen) op een luchtfoto te bepalen op basis van de radiale beeldverplaatsing die op het instrument wordt afgelezen. | stereomicrometer | stéréomicromètre |
| stereomodel | Een stereoscopisch model of hologram is een 3-dimensionaal optisch beeld dat wordt verkregen door het combineren van twee overlappende luchtfoto's, of andere teledetectiebeelden van hetzelfde gebied (maar genomen uit een lichtjes verschillende hoek). | stereomodel | modèle stéréoscopique |
| stereoscopisch | Studie en techniek betreffende de ruimtelijke weergave van mekaar overlappende vlakke beelden zodanig dat ze als driedimensionaal gezien worden. De overlapte zone noemt men het gebied van stereoscopische overlapping. Het betrokken fotopaar noemt men een stereopaar. | stereoscopic | stéréoscopie |
| stralingstransfer | Wat er met elektromagnetische straling gebeurt die doorheen een medium passeert en verstrooid, geabsorbeerd of weerkaatst wordt. | radiative transfer | transfert radiatif |
| stratigrafie | De studie van de aard, de vorm en de opeenvolging van gelaagd gesteente. | stratigraphy | stratigraphie |
| stratosfeer | Deel van de atmosfeer tussen de troposfeer en de mesosfeer waarvan de benedengrens op ongeveer 8 km hoogte ligt aan de polen en op 15 km aan de evenaar, terwijl de bovengrens zich bevindt op 50 km. De stratosfeer bevat 90% van de atmosferische ozon (O3). |
stratosphere | stratosphère |
| stratovulkaan | Een steilwandige vulkaan die bestaat uit verschillende lagen vulkanisch gesteente, in veel gevallen afkomstig van zeer viskeuze lava, of van verbrokkeld puin zoals lahars en pyroclastische afzettingen. | stratovolcano | strato-volcan |
| stroomgebied | Het topografisch afgelijnd gebied vanwaar neerslagwater wordt aangevoerd naar een waterstroom of een meer. | catchment area | bassin versant |
| synoptische waarneming | Waarneming van parameters over grote uitgestrektheden van het aardoppervlak. | synoptic view | vue synoptique |
| tangente | Een wiskundig begrip dat wordt gebruikt in de aanmaak van sommige geometrische kaarten. Het beschrijft een rechte lijn of vlak dat een gebogen lijn of gebogen oppervlak op één punt raakt maar het niet snijdt. | tangent | tangente |
| tektoniek | Geheel van de vervormingen en verschuivingen die de geologische lagen in de aardkorst ondergaan. | tectonic | tectonique |
| tephra | Vast materiaal van verschillende grootte dat op explosieve manier door een vulkaan in de atmosfeer wordt uitgespuwd. | tephra | tephra |
| terugverstrooiing / backscatter | Het deel van het uitgaande radarsignaal dat het doelobject direct terugzendt naar de radarantennes. Wanneer dit verstrooiingssignaal ongewenst is, spreekt men van 'rommel'. De andere delen van de invallende radarenergie kunnen gereflecteerd of geabsorbeerd worden of verstrooid weg van de radar. | backscatter | rétrodiffusion |
| textuur | De zichtbare of tastbare oppervlaktekarakteristieken en het uitzicht van een voorwerp. | texture | texture |
| thalweg | Lengteprofiel van een rivier. | thalweg | thalweg |
| thematische kaart | Kaart waarin de verspreiding, aard en/of kwantiteit van bepaalde (groepen van) verschijnselen of thema's op een topografische achtergrond zijn weergegeven. | thematic map | carte thématique |
| tiendaagse synthese produkten | Product dat samengesteld is uit dagelijkse synthesebeelden over de voorbije 10 dagen. Deze techniek elimineert de wolken en het tiendaagse tijdsinterval laat een ideale opvolging van vegetatie-ontwikkeling toe. Het synthesebeeld wordt geleverd in een standaard cartografische projectie. | ten-day synthesis products | produit de synthèse décadaire |
| tijdsreeks | Elke reeks waarnemingen van een fysische variabele die bemonstert wordt op (wisselende) tijdsintervallen. | time series | série temporelle |
| tomografie | Techniek om fysische eigenschappen te meten (van een rotsmassief of van de bodem) volgens coupes (transversale secties), vertrekkende van oppervlaktemetingen op verschillende plaatsen. | tomography | tomographie |
| topografie | De configuratie van de elementen op het aardoppervlak. Topografie wordt afgebeeld op kaarten door contourlijnen, hypsometrische [dienend voor hoogtemetingen] tinten en reliëfschaduwen. | topography | topographie |
| topografische factor LS | Deze factor maakt deel uit van de Universal Soil Loss Equation USLE. De topografische factor LS omvat de hellingslengte factor L en de hellingsfactor (steilheid) S omdat het effect van een steilere of langere helling gelijkaardig is. Steilere hellingen veroorzaken een hogere snelheid van bodemverplaatsing. Langere hellingen leiden tot accumulatie van meer erosiemateriaal wat eveneens hogere stroomsnelheden tot gevolg heeft. Beide resulteren dus in een verhoogd erosiepotentieel, maar op een niet-lineaire manier. | topographic factor | facteur topographique |
| topografische kaart | Kaart met een weergave van de topografie welke voldoet aan tevoren vastgestelde normen waardoor zij de voor oriëntatie en terreinstudie benodigde nauwkeurigheid en volledigheid biedt. | topographic map | carte topographique |
| topologie | Term die de ruimtelijke verbanden tussen elementen (punten, lijnen en oppervlakken) in een vectoriële laag definieert (bv. rakende lijnen, kleine oppervlakken ingesloten in een groter oppervlak,…). Topologische relaties kunnen nuttig zijn in een GIS, omdat vele ruimtelijke analyses gebeuren in afwezigheid van geografische coördinaten. | topology | topologie |
| toponomie | Taxonomische studie van plaatsnamen op basis van etymologische, historische en geografische informatie. | toponymy | toponymie |
| Totaalstation | Een totaalstation is een landmeterinstrument dat een elektronische theodoliet combineert met een elektronischer afstandsmeter (EDM, electronic distance meter). Hiermee kunnen precieze opmetingen gemaakt worden van zowel horizontale en verticale hoeken als afstanden. Het wordt typisch gebruikt in de bouw, engineering en landmeetkundige projecten om gegevens te verzamelen die gebruikt worden bij de aanmaak van gedetailleerde kaarten, plannen en 3D-modelle |
total station | Station totale |
| transmissie | De verhouding van energie die doorgelaten wordt door een lichaam ten opzichte van de energie die erop invalt. | transmittance | transmittance |
| travertijn | Een mineraal dat bestaat uit massief, gelaagd calciumcarbonaat (onder de vorm van aragoniet of calciet). Het ontstaat als een neerslag in bronnen, vnl. heetwaterbronnen, en ondiepe stroompjes met stroomversnellingen. De neerslag van de carbonaten is het resultaat van de turbulentie, en het daarmee gepaard gaande verlies aan CO2. |
travertine | travertin |
| triangulatie | Een accurate opmetingsmethode gebaseerd op het geometrische principe dat wanneer de metingen van één zijde en twee hoeken van een driehoek gekend zijn, de ontbrekende afmetingen van de driehoek kunnen berekend worden. Uitgaande van een gekende basislijn kan een netwerk van gekende horizontale posities uitgezet worden op het aardoppervlak door driehoek na driehoek toe te voegen. Immers, wanneer de andere zijden van de eerste driehoek gerekend zijn, dan kan één ervan dienen als basislijn voor de volgende driehoek. | triangulation | triangulation |
| troposfeer | Benedenlaag van de atmosfeer die 95% van de aardse zuurstof bevat | troposphere | troposphère |
| turbiditeitsindex | Maat voor de troebelheid van water, die veroorzaakt wordt door de aanwezigheid van slib of organisch materiaal. | turbidity index | index de turbidité |
| Universal Soil Loss Equation | (USLE). Vergelijking die wordt gebruikt voor het voorspellen van gemiddeld jaarlijks bodemverlies, veroorzaakt door oppervlakte- en geulerosie. USLE = R K LS P C met A = jaarlijks bodemverlies R = neerslag factor K = bodem erosiviteitsfactor L= hellingslengte factor S = hellingsfactor (LS = topografische factor) P = beschermingsmaatregelen factor (bv. al dan niet gebruik van terrasaanleg) C = gewasfactor | Universal Soil Loss Equation | Universal Soil Loss Equation |
| URBIS | Brussel Urbis is een administratieve, digitale kaart die het grondgebied van het Brussel hoofdstedelijk gewest beslaat, samengesteld uit 19 gemeenten | URBIS | URBIS |
| vaagheidslogica | Een vorm van logica die gebruikt wordt in wiskunde en die gebaseerd is op het concept van "fuzzy sets" [vage reeksen]. Het behoren tot een "fuzzy set" wordt bepaald door waarschijnlijkheden of waarheidsgraden, t.t.z. een continuüm van waarden die gaan van 0 tot 1. | fuzzy logic | logique floue |
| valideren | Geldig verklaren. | validation | validation |
| valse kleuren composiet | Een beeld dat verkregen wordt door aan verschillende spectrale banden een kleur toe te kennen die verschilt van hun corresponderende spectrale waarde. | false colour composite | composition fausses couleurs |
| vector(gegevens) | De weergave van ruimtelijke gegevens door middel van punten, lijnen en veelhoeken. | vector data | données vectorielles |
| vectoriëel masker | Masker dat gedefinieerd wordt door zijn vector omlijning. | vector mask | masque vectoriel |
| vegetatie-index | De herleiding van de multispectrale meetwaarden tot één enkele waarde die wordt gebruikt voor het voorspellen en evalueren van vegetatie-eigenschappen zoals LAI, totale biomassa en de gezondheid en stress van planten. Deze index wordt meestal berekend op basis van de waarden in de rode en infra-rode band daar vegetatie specifieke eigenschappen vertoont in dit deel van het spectrum. | vegetation index | indice de végétation |
| viscositeit | Mate van samenhang van een vloeistof of een gas, bepaald door inwendige wrijving. | viscosity | viscosité |
| voederplaats | Plaats waar wilde dieren zich voederen. De voederplaats kan eventueel kunstmatig zijn, d.w.z. speciaal aangelegd om wilde dieren te voederen: een lapje grond met voedergewassen of verbeterde weiden | feeding ground | gagnage |
| wadi | Seizoenale rivier in ariede gebieden. | wadi | oued |
| ware tijd | Verwijst naar systemen die onmiddellijk reageren op externe gebeurtenissen. Verwerking van de gegevens die snel genoeg is om de input bij te houden. Bij satellietgegevens worden verworven gegevens dadelijk doorgeseind naar de aarde. De enige vertraging bestaat uit de benodigde tijd om de data door te zenden. | real time data | temps réel |
| watercyclus | Of hydrologische cyclus. Een complexe reeks processen waarbij water in al zijn vormen circuleert in het systeem aarde/atmosfeer. De zonnestraling voorziet in de nodige energie om deze beweging in gang te houden door middel van processen zoals evaporatie, transpiratie, neerslag en afvloeiing. | water cycle | cycle de l'eau |
| waterrijk gebied - wetland | Gebied dat gewoonlijk verzadigd is met water en dat occasioneel of periodiek, gedeeltelijk of totaal bedekt wordt met maximaal 6 m water. Het gaat hier om venen, vennen, weiland dat onderloopt, moerassen, ondiepe poelen, zoutmoerassen, estuaria, slikken maar niet om rivieren, stomen, meren en zeeën. | wetland | milieu humide |
| zichtbaar licht | Elektromagnetische straling met een golflengte tussen 400 en 750 nm, begrensd door de ultraviolet en de infrarode band. | visible light | lumière visible |
| zijpzone | Het bovenste niveau waarlangs stromend water langsheen een zijpfront naar buiten treedt. Zijpfront: de grens tussen een waterverzadigde grondlaag en de atmosfeer waarlangs water vrijkomt, ofwel door evaporatie of stroomafwaartse beweging over het bodemoppervlak, ofwel in een bron als een dunne film in respons op de zwaartekracht. | seepage line | zone de suintement |
| zonsynchroon | Een satellietorbit waarvan het orbitaal vlak nabij polair is en die zo'n hoogte heeft dat de satelliet met een vast tijdsinterval en op een vast plaatselijk tijdstip over een bepaalde plaats op aarde voorbij komt. | sunsynchronous | héliosynchrone |
| zwart lichaam | In de natuurkunde verstaat men hieronder een oppervlak dat alle invallende straling absorbeert. De term vindt zijn oorsprong in het feit dat het invallende zichtbare licht geabsorbeerd wordt, waardoor het oppervlak er zwart uitziet. Dit concept is zeer nuttig bij de studie van stralingsfenomenen. | black body | corps noir |