Gepubliceerd op 8 juni 2017
Vandaag, 8 juni, is de Werelddag van de Oceaan. Het is de perfecte gelegenheid om de belangrijke rol in de verf te zetten die de zeeën spelen bij het behoud van het leven op aarde.
De oceanen bedekken 71 % van het aardoppervlak, en bevatten 97 % van alle water op aarde. Ze vormen dan ook de basis van de wereldwijde watercyclus. Het zijn ook ontzaglijke warmtereservoirs voor de planeet, en verspreiden die warmte door middel van zeestromingen. Vanwege hun mechanische, stralings- en gasuitwisseling met de atmosfeer vormen ze daarnaast ook de belangrijkste component in de regulering van het klimaat. En als klap op de vuurpijl leveren ze de helft van de zuurstof die we inademen, en absorberen ze zo’n kwart van de CO2 in de atmosfeer die het gevolg is van menselijke activiteiten.
Qua volume leveren de oceanen 99 % van alle beschikbare woonruimte op aarde, en vormen een van de belangrijkste biodiversiteitsreservoirs in de wereld. Mariene huulpbronnen voldoen aan de voedselbehoefte van 3 miljard mensen, wat verklaart waarom de helft van de wereldbevolking op minder dan 200 km van de kust woont, en waarom 60 % van het wereldwijde bruto binnenlands product afkomstig is van de oceanen en kustgebieden.
Ondanks, of eerder dankzij hun kapitale belang worden oceanen en kustzones steeds meer bedreigd:
- Meer dan de helft van alle visbestanden wereldwijd zijn intussen volledig benut, en bijna een kwart is overbevist, uitgeput of langzaam aan het herstellen.
- De oceanen worden geconfronteerd met agressieve polluenten afkomstig van de zeevaart, stedelijk en agrarisch afvalwater, industrieel afval en geloosd huishoudelijk afval. Jaarlijks komt 8 miljoen ton plastic afval in de oceanen terecht, wat leidt tot de dood van vis, zeevogels en zeezoogdieren, en een ophoping van giftige stoffen veroorzaakt in de voedselketen.
- Sinds het begin van de twintigse eeuw is de temperatuur van het oceaanoppervlak (in de bovenste 75 meter) met gemiddeld 0,1°C per decennium gestegen, en sinds 1980 lijkt dit tempo nog toe te nemen.
- Als gevolg van het uitzetten van de oceaan onder invloed van de hogere temperatuur en het smelten van gletsjers en ijskappen, stijgt de zeespiegel. Ook deze stijging neemt dramatisch toe, en bedreigt intussen veel kusthabitats. De voorbije 10 jaar steeg het zeewater gemiddeld 3,5 mm per jaar. Aan dit tempo zou de zeespiegel bijna 3 meter stijgen tegen het eind van de eeuw (link naar een simulator van het stijgende zeeniveau).
- Als gevolg van deze hoge temperaturen ondergaan koraalriffel verbleking. Dit doordat de algen die in symbiose leven met koraalpoliepen worden verdreven. 20 % van de koraalriffen van de planeet zijn hierdoor al afgestorten, en nog eens 20 % zijn in slechte toestand.
Copyright contains modified Copernicus Sentinel data (2017), processed by ESA, CC BY-SA 3.0 IGO
Sentinel-2-beeld van het Groot Barrièrerif langs de noordoostkust van Australië. Het strekt zich liefst 2000 km uit en beslaat 350.000 km², en de 3000 koraalriffen waaruit het bestaat zijn de thuisbasis van ruim 1500 vis-, 400 koraal-, meer dan 200 vogel-, 5000 algen- en 6 zeeschildpaddensoorten. Het Groot Barrièrerif is de voorbije jaren kort na elkaar twee keer getroffen door een verblekingsepisode, die konden waargenomen worden vanuit de ruimte.
De Verenigde Naties is zich bewust van de fundamentele problemen die gelinkt kunnen worden aan de verslechtering vna het mariene milieu, en organiseerde deze week dan ook een uniek evenement: de Conferentie voor de oceanen. Ze roept de lidstaten op om “hun individuele belangen en kortetermijnwinsten opzij te zetten om de oceanen te redden en een wereldwijde catastrofe te vermijden”.
“Of u nu kijkt naar de achteruitgang van de visstanden, die een kritische drempel bereikt, naar de verzuringsgraad van de oceanen, of naar de hoeveelheid plastic afval die erin wordt geloosd, ik denk dat elk redelijk mens alleen maar kan concluderen dat het noodzakelijk is dat snel wordt gehandeld,” zei de voorzitter van de Algemene Vergadering van de VN, Peter Thomson.