Gepubliceerd op 28 maart 2006
De globale opwarming beïnvloedt de hoeveelheid water die is opgeslagen in de enorme voorraad ijs en sneeuw van de ijskappen op de Zuidpool en in Groenland. Dat is wat wetenschappers van NASA in een recente publicatie hebben bevestigd. Om de omvang van het ijs in kaart te brengen werden radargegevens gebruikt die tussen 1992 en 2002 door ERS-1 en ERS-2 werden opgenomen. De auteurs schatten de hoeveelheid ijs die in totaal elk jaar wordt verloren op 20 miljard ton. Dit is het nettoresultaat van een toename van 11 miljard ton ijs in Groenland en een afname van 31 miljard ton op de Zuidpool. De opwarming tast de ijskappen op verschillende manieren aan: hogere temperaturen kunnen enerzijds door een snellere verdamping omvangrijke sneeuwbuien tot gevolg hebben, maar anderzijds versnelt de opwarming van de oceanen ook de afsmelting van het ijs gelegen aan de randen van de ijskappen. Op de Zuidpool compenseert de toename van het ijs door sneeuwbuien niet de afsmelting langs de kusten, dit in tegenstelling tot Groenland waar de sneeuwbuien op grote hoogte een meer belangrijke accumulatie toelaten.
SPOT5 VEGETATION beelden tonen de ijsrand op de Zuidpool .
Het linkerbeeld dateert van 31 januari 2005 en het rechterbeeld van 30 januari 2006.
Een andere studie die op recentere gegevens berust (ERS-1, ERS-2 en Envisat van ESA en Radarsat-1 van Canada verkregen tussen 1996 en 2005) heeft voorts aangetoond dat de hoeveelheid ijs die jaarlijks van de gletsjers van Zuid-Groenland in de Atlantische Oceaan afbrokkelt twee keer zo groot is op heden als in vergelijking met 1996. Deze afsmelting draagt bij tot 17% van de jaarlijkse globale toename van het zeeniveau, die wordt geschat op 2,54 mm.
Gedurende de laatste 15 jaar werd altimetrische radar (oorspronkelijk ontwikkeld om het niveau van het zeeoppervlak te meten) met succes op grote schaal gebruikt om de dikte van de homogene ijsmassa's van Groenland en de Zuidpool te meten. De door ESA opgezette missie Cryosat moest nog nauwkeuriger metingen van de diktewijzigingen opleveren. Helaas is deze missie mislukt, maar ESA heeft wel groen licht gekregen voor CryoSat-2, die zal worden uitgerust met een doorontwikkelde altimetrische radar genaamd SIRAL (Synthetic Aperture Interferometric Radar Altimeter). Dit instrument zendt 17800 radarimpulsen per seconde naar de Aarde en meet de tijd die het signaal nodig heeft om de satelliet terug te bereiken (ter vergelijking: de altimetrische radar aan boord van Envisat verzendt 'slechts' 1800 impulsen per seconde).
Als de huidige trends aanhouden zou het uitzicht van de poolkappen wel eens radicaal kunnen veranderen. Maar het ijs speelt tevens een belangrijke rol in de regeling van het klimaat op Aarde. Het afsmelten van de ijskappen zou niet alleen directe gevolgen hebben op het niveau van de oceanen en op de thermohaline circulatie, maar ook indirecte gevolgen. IJs absorbeert slechts 20% van de invallende straling, terwijl water - afhankelijk van de invalshoek - een groter deel absorbeert - tot wel 90%. Extra afsmeltwater betekent dus ook een grotere absorptie van invallende straling. Dat heeft dan op zijn beurt weer een invloed op de hoeveelheid ijs die afsmelt en speelt aldus een belangrijke rol in de globale opwarming.
Het monitoren van de toestand van de ijskappen op Groenland en de Zuidpool per satelliet is dus van essentieel belang om duidelijke bewijzen van de trends te brengen en het mogelijk te maken de gevolgen van een snelle afsmelting van het poolijs te evalueren.
Meer info
Bron
Meer info over Cryosat 1: Volledig dossier in het Engels
Meer info over Cryosat 2