Gepubliceerd op 23 december 2005
De winterzonnewende, die aan de basis ligt van het kerstfeest in Europa, is de kortste dag van het jaar in het noordelijk halfrond. Van juni tot december worden de dagen op de noordpool iedere dag iets korter en is het er in de winter volledig duister. Tijdens de winterzonnewende, die naargelang het jaar op 21 of 22 december valt, ligt de noordpool het verst af van de zon, gezien de stand van de draaias van de aarde ten opzichte van de helling van de ecliptica (omwenteling van de aarde rond de zon). Zodra die midwinternacht voorbij is, duurt de dag opnieuw langer, wat sinds eeuwen als de terugkeer van de zon wordt gevierd.
Tijdens de winterzonnewende wordt op de noordpool helemaal geen zonne-energie geabsorbeerd, wat wel het geval is tijdens de zomerzonnewende, tijdens welke de noordpool 30% meer zonne-energie ontvangt dan de evenaar.
Teruggekaatste zonnestraling tijdens de winter- en zomerzonnewende, zoals
opgemeten door het instrument CERES aan boord van de Terra-satelliet van de NASA.
De beelden illustreren perfect het contrast tussen beide zonnewenden en tonen de zonnestraling die door de aarde wordt teruggekaatst, zoals opgemeten door het instrument CERES aan boord van de Terra-satelliet van de NASA. Op het eerste beeld dat de winterzonnewende in 2004 voorstelt, toont het nachtblauw aan dat er op de noordpool van zonneweerkaatsing geen sprake is. Op die dag, de langste van het jaar in het zuidelijk halfrond, is het de zuidpool dat de meeste energie teruggekaatst. Het tweede beeld van de zomerzonnewende 2005 toont hoe de duisternis overheerst op de zuidpool en hoe er tijdens de noordpoolzomer (in juni) minder licht wordt weerkaatst dan tijdens de zuidpoolzomer (december). De oorzaak daarvan is dat de zuidpool, met een hoog albeldo, haast volledig met sneeuw is bedekt. De Noordelijke IJszee van haar kant is ook voor het grootste gedeelte door pakijs bedekt, maar het tijdens de zomer door ijs bedekte oppervlak is de laatste jaren afgekalfd.
Uit een recente studie over de noordpool is gebleken dat voor de periode 1961-2004 de sneeuw per decennium gemiddeld 2,5 dagen vroeger begint te smelten. De warmtestraling is ook met 3 watt per m² en per decennium gestegen. Op de noordpool is het sinds 400 jaar thans warmer dan ooit. Aan dat fenomeen dreigt geen einde te komen gelet op de opwarming van de aarde. Gezien de hogere temperaturen en het ontdooien van permanent bevroren grond, schuift de boom- en plantengroei noordwaarts. Daar die bomen en struiken meer energie absorberen dan de toendra die op dit ogenblik het noorden bedekt, zal er meer warmte worden teruggekaatst.
Moge dit alles uw eindejaarsfeesten niet vergallen...
Meer gegevens over de seizoenen
Meer informatie over de oorsprong van het kerstfeest