Gepubliceerd op 8 augustus 2005
De wereldbevolking is tussen 1950 en 2000 met bijna 143 procent toegenomen; van 2,515 naar ca. 6,121 miljard mensen in totaal, waarvan 60% in Azië woont. De exponentiële groei was het meest kenmerkend in Afrika, Latijns-Amerika en Zuid-Azië. Op dit moment is het aantal mensen op aarde al ruim 30 keer groter dan (biologisch) van een alleseter van ons formaat verwacht zou mogen worden.
Een van de meest zichtbare gevolgen van bevolkingsgroei is het fenomeen verstedelijking, de geleidelijke uitbreiding van intensief bewoonde gebieden ten koste van landbouw- of natuurgebieden. Vooral in ontwikkelingslanden dijen de grote steden nog opvallend uit: de bevolking trekt massaal van het platteland naar de stad en vestigt zich overal waar nog ruimte is.
Vanzelfsprekend brengt dit heel wat problemen met zich mee: de noodzakelijke uitbreiding van voorzieningen zoals scholen, de aanleg van rioleringen of verbetering van de infrastructuur blijven vaak achter bij de toenemende behoefte. Door satellietbeelden van verschillende momenten met elkaar te vergelijken is de groei van een stad makkelijk in kaart te brengen. Bestuurders beschikken daarmee over een hulpmiddel om de verdichting en uitbreiding van de stad in goede banen te leiden.
Tijdreeks in valse kleuren over Jakarta (Indonesië) met Landsat MSS (1976), Landsat TM (1989) en Terra Aster (2004).
Op bovenstaande beelden is te zien hoe Jakarta, het oudkoloniale Batavia van de Nederlanders in het noordwesten van het eiland Java, is gegroeid tussen 1976 (6 miljoen inwoners) en 1989 (9 miljoen inwoners) en 2004 (13 miljoen inwoners). De beelden zijn weergegeven als valse kleurencomposieten, wat betekent dat vegetatie zichtbaar is in het rood en stedelijke gebieden in het lichtgroen.
Op het beeld van 1976 is de stad zichtbaar als een groene vlek grenzend aan de kust en omringd door vegetatie. Op het beeld van 1989 is een sterke verbreiding naar het oosten te zien, terwijl het beeld van 2004 ook de westwaartse expansie laat zien met slechts enkele vegetatieve restanten.
De sterke groei van Jakarta levert kolossale planologische problemen op. In het centrum is huisvesting een groot probleem en de steeds toenemende verkeersstroom van en naar de kantoren in het centrum zorgen voor heel wat fileleed. De sociale structuur van de stad vertoont het beeld van sterke ongelijkheid. Men ziet in Jakarta verschillende typen woonwijken: enerzijds zorgvuldig geplande wijken met alle comfort, anderzijds wijken met slechte weggetjes, gebrekkige riolering en vaak geen waterleiding. Daarnaast zijn er ook nog de uitgestrekte nieuwe sloppenwijken, waar een groot deel van de naoorlogse migrantenstroom zich gevestigd heeft. Deze wijken zijn dichtbevolkt, doorsneden met smalle, ongeplande straatjes, bebouwd met veelal semi-permanente optrekjes (van hout, karton en plaatijzer), zonder waterleiding, zonder riolering en met slechts enkele waterpompen.
Meer info: UN-Habitat Global Report on Human Settlements 2003 - Case Study Jakarta, Indonesia