Gepubliceerd op 11 maart 2013
De omvang van het Arctische zee-ijs neemt af, dat staat nu wel vast. De oppervlakte ervan tijdens de zomermaanden, die geschat wordt op basis van satellietwaarnemingen, was sinds het begin van de metingen 30 jaar geleden nooit zo klein als de afgelopen zes jaar. Afgelopen september werd een recordminimum vastgelegd met amper 3,6 miljoen km².
Een afname van de oppervlakte betekent nog niet noodzakelijk een vermindering van het ijsdikte. Totnogtoe ontbrak het de wetenschappers die onderzoek doen naar de precieze seizoens- en interjaarlijkse variatie van de hoeveelheid poolijs echter aan kennis van de verticale dimensie.
Dankzij gegevens van de Cryosat-2-satelliet wist een internationaal team van wetenschappers voor het eerst te bevestigen dat een afname van de zee-ijsoppervlakte gepaard gaat met een aanzienlijke afname van de dikte van de ijslaag. Door de gegevens van Cryosat-2 te combineren met die van de NASA-satelliet Icesat en met terreinmetingen, konden de wetenschappers daarnaast vaststellen dat in de herfst van de periode 2010-2012 het volume van het poolijs met zo’n 36% was afgenomen tegenover de gemiddelde waarde voor de periode 2003-2008 (wat neerkomt op 4300 km³ of 4300 miljard liter water), en in de winter met 9% (1500 km³).
Maar hoe verkrijg je informatie over volumes met een satelliet? Aan boord van Cryosat-2 bevindt zich het instrument SIRAL (SAR Interferometer Radar ALtimeter), dat korte radarpulsen naar het ijs stuurt en de tijd meet die het signaal nodig heeft om de weg in beide richtingen af te leggen. Het verzonden signaal weerkaatst op het ijs of het water in scheurtjes in de ijslaag. Het tijdsverschil tussen beide teruggekaatste signalen stelt ons in staat om de hoogte van de ijslaag tegenover het water te meten, en dus het totale volume van het ijs.
Evolutie van het Arctische zee-ijs bepaald op basis van Cryosat-2-data (rode punten) en gesimuleerd met het Pan-Arctic Ice Ocean Modelling and Assimilation System (PIOMAS). Bron:ESA
Terwijl in het noorden de Arctische zee-ijsoppervlakte haar historische minimum heeft bereikt, is de oppervlakte van het Antarctische zee-ijs, aan de andere kant van de wereld, groter dan ooit sinds het begin van de satellietwaarnemingen.
Deze twee waarnemingen bevestigen de tegengestelde langetermijntendenzen van de beide hemisferen. De amplitude van beide fenomenen is valt echter niet met elkaar te vergelijken; het verlies aan Arctisch zee-ijs is aanzienlijk groter dan de toename rond Antarctica. Vanwege hun totaal verschillende aard en situatie, zijn de verantwoordelijke processen van deze toe- en afname dat bovendien eveneens. Aangezien het Antarctische zee-ijs aan meer diverse invloeden wordt blootgesteld (continentaal, atmosferisch, oceanisch), ondergaat het ook een grotere variatie dan het Arctische zee-ijs. De afname van deze laatste zou voorts gekoppeld zijn aan de opwarming van de aarde.
Omvang van het Antarctische zee-ijs in september 2012. De oranje lijn wijst op de gemiddelde opvang in de maand september voor de periode 1979-2000. Klik op de afbeelding om ze te bezichtigen op de website van het Earth Observatory
Deze afbeelding is een van de 32 die genomineerd zijn voor NASA bestesatellietbeeld van 2012.
Meer informatie
CryoSat reveals major loss of Arctic sea ice
Cryosat-2 Esa's Ice mission
Cryosat, mission glaciaire de l 'ESA
Fonte de la banquise arctique: article EOEdu VGT10
Antarctic Sea Ice Reaches New Maximum Extent
NASA Tournament Earth