Bosbranden

In Europa worden vooral de 5 zuidelijke landen getroffen door bosbranden: Portugal, Spanje, Frankrijk, Italië en Griekenland. Voor elk van deze landen samen lag het gemiddelde aantal bosbranden tussen 1980 en 2006 rond de 49.000 en de jaarlijkse gemiddelde verbrande oppervlakte bedroeg bijna 500.000 ha. De statistieken verschillen echter aanzienlijk van jaar tot jaar, wat duidelijk wijst op de invloed van seizoenale meteorologische omstandigheden.

In Frankrijk bevinden de regio’s die gewoonlijk getroffen worden door bosbranden zich in het zuidwesten en in de mediterrane gebieden. In Griekenland, Spanje en Portugal kunnen alle regio’s getroffen worden. Dit geldt ook voor Italië, maar het risico is hoger in de zuidelijke regio’s Calabrië, Lazio en Sicilië.

Andere mediterrane landen zoals Cyprus en Turkije worden ook getroffen door bosbranden, maar wel in mindere mate.

Afgebrande beboste oppervlakte in de zuidelijke lidstaten (periode 1980 - 2000).
Bron: European Commission, DG Agriculture (2.10.2000) and Member States

Ook in bepaalde landen in het noorden van het continent kunnen bosbranden voorkomen. Als we een blik werpen op de Finse statistieken voor 2006 (een jaar met een warme, droge zomer in dat land) merken we dat er een relatief hoog aantal bosbranden voorkwam in vergelijking met normale zomers.
Gewoonlijk zijn er zo’n 2.000 bosbranden per jaar in Finland, maar in 2006 waren er maar liefst 6288 en bedroeg de totale verbrande oppervlakte 2.200 ha. 
De branden maakten geen slachtoffers, gewonden of beschadigingen aan gebouwen. Zo’n 60% van de branden werd veroorzaakt door mensen maar in de meeste gevallen werden de branden niet met opzet aangestoken (slechts een zeer klein aantal hiervan was te wijten aan brandstichting). Weersomstandigheden zoals onweer veroorzaakten 12% van de branden. In 19% van de gevallen kon de oorzaak van de branden echter niet gevonden worden. Dankzij het zeer efficiënt brandpreventiesysteem op de grond en het efficiënte response system in Finland, vielen weinig slachtoffers en kon de schade worden beperkt.

Vuur dat langs de flank van een heuvel in Griekenland omlaag loopt - Bron: Lotus R

Ontwikkeling van een waarschuwingssysteem

Het European Forest Fire Information System (EFFIS) is opgericht door het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (GCO) en het directoraat-generaal Milieu (DG ENV) van de Europese Commissie (EC) ter ondersteuning van de diensten belast met de bescherming van de bossen tegen brand in de EU en de buurlanden.

Een onderdeel van dit EFFIS is het European Forest Fire Risk Forecasting System (EFFRFS). Het EFFRFS berekent en voorspelt het brandrisico aan de hand van meteorologische voorspellingsmodellen, bijkomende informatie en satellietbeelden. Zeven verschillende indices worden dagelijks berekend voor het gehele Europese grondgebied, waarmee een geharmoniseerde beoordeling van het bosbrandrisico bekomen wordt dat tijdens de bosbrandcampagne vaak wordt gebruikt wanneer er nood is aan internationale samenwerking bij de bestrijding van bosbranden.

Het systeem werkt elk jaar tijdens de piek van de bosbrandencampagne, van 1 mei tot 31 oktober. Brandgevaar wordt in vijf klassen in kaart gebracht (zeer laag, laag, gemiddeld, hoog en zeer hoog) met een ruimtelijke resolutie van ongeveer 40 km. de brandgevaarklassen zijn dezelfde voor alle landen en kaarten tonen een geharmoniseerd beeld van de ruimtelijke verdeling van brandgevaar doorheen de EU. De informatie van het EFFRFS wordt dagelijks via het internet geleverd aan de geïnteresseerde diensten in de lidstaten (civiele bescherming, bos- en bosbranddiensten) en aan het Monitoring and Information Center (MIC) van DG ENV-Civil Protection in Brussel. Daarnaast is de huidige voorspelling van het brandrisico beschikbaar op de European Forest Fire Information System website.

Satellietbeeld waarop het verbrande gebied in Portugal wordt weergegeven (in rood) in 2006 - Bron: Forest Fires in Europe, Report No7/2006 JRC-IES

Schatting van verbrande oppervlakte

Een ander onderdeel van het EFFIS, de snelle schadebeoordelingsmodule (RDA, rapid damage assessment) wordt sinds 2003 gebruikt om de verbrande gebieden tijdens het brandseizoen in kaart te brengen door middel van de analyse van dagelijkse MODIS-beelden met een ruimtelijke resolutie van 250 m. de RDA-module verschaft de dagelijkse update van de perimeters van de verbrande gebieden voor alle Europese branden die meer dan 50 ha hebben aangetast.>

Beelden van de MODIS-instrumenten aan boord van de satellieten TERRA en AQUA worden al enkele uren na de opname verwerkt. Deze informatie wordt dan vergeleken met de officiële data van elke lidstaat aan het eind van het bosbrandenseizoen.

Om een idee te geven van de omvang: 30 mensen verloren het leven tengevolge bosbranden in Europa in de zomer van 2000. Het merendeel waren brandweermannen en vrijwilligers die betrokken waren bij brandbestrijdingsoperaties. Maar zeer dramatische wildvuren kunnen veel meer slachtoffers maken. In 2007 stierven 84 mensen ten gevolge van branden in Griekenland.

Vanuit een economisch standpunt gezien kost elke ±500.000 hectare bos dat wordt verwoest tussen 1.000 en 5.000 € aan de Europese economie. Om deze reden kreeg het bestrijden van bosbranden een sleutelrol en is de studie van het brandrisico nu ook gecoördineerd op continentaal niveau.

Bronnen
FOREST FIRES IN SOUTHERN EUROPE, Report No 1, July 2001
Forest Fires in Europe, Report No7 / 2006, JRC-IES / Land Management & Natural Hazards Unit
Forest fires - Forest Data and Information Systems - EC JRC

Deze pagina werd geschreven in 2009, als extra informatie voor de posterserie "10 years of Imaging the Earth"