Verstedelijking, een nieuwe trend
De verstedelijking van de wereld voltrekt zich in een nooit gezien tempo. Iedere week komt er een miljoen nieuwe stadsbewoners bij – zo’n 180.000 per dag. Een groei die volgens de VN onomkeerbaar is.
Vandaag wonen al ongeveer 3,3 miljard mensen in stedelijke gebieden. In 2030 zullen volgens de voorspellingen van de UNPD maar liefst 5 miljard mensen in steden wonen. Dat is 60% van alle wereldburgers.
Zuid-Amerika is vandaag het meest verstedelijkte continent ter wereld. Bijna 80% van de bevolking woont in stedelijke gebieden. Voorspellingen van de VN stellen dat de verstedelijkingsgraad tegen 2030 nog zal stijgen tot 88%, van 394 naar 609 miljoen mensen.
De aantrekkingskracht van de stad
De geïndustrialiseerde wereld was lang het meest verstedelijkte gebied ter wereld. De verstedelijking van het Westen is op gang gekomen tijdens de eerste grote urbanisatiegolf. Die duurde van 1750 tot 1950 en werd ingegeven door de Industriële Revolutie.
Verstedelijking vond in de achttiende eeuw zijn oorsprong in de mechanisatie van het platteland, waardoor steeds minder werkkrachten nodig waren, en een snel toenemende industrialisatie in de steden. Seizoenarbeiders die daardoor minder werk hadden, werden naar de stad gedreven op zoek naar werk.
Ontwikkeling van de bevolkingsdichtheid in Zuid-Amerika tussen 1960 en 2000 - Bron: Population Databases - UNEP
Verstedelijking in Zuid-Amerika
De tweede grote urbanisatiegolf die nu in de Derde Wereld plaatsvindt, is radicaal anders dan de westerse verstedelijking die eind achttiende eeuw opkwam. De groei is veel massaler en verloopt veel sneller. Elders in de wereld vindt deze voornamelijk plaats in ‘kleinere’ steden – steden met minder dan 500.000 inwoners – maar in Zuid-Amerika vindt het tegengestelde plaats. Daar groeit een handvol metropolen op explosieve wijze, terwijl de groei in de kleinere steden veel minder groot is. Zo vertegenwoordigt Buenos Aires met haar 13 miljoen inwoners een derde van de totale bevolking van Argentinië.
In Zuid-Amerika heeft de exodus van het platteland andere oorzaken dan in het Westen. Vaak werden mensen naar de stad verdreven vanwege gewapende conflicten en onveiligheid, mislukte oogsten en gevolgen van klimaatverandering zoals droogte en overstromingen. De meeste nieuwkomers komen letterlijk aan de rand van de samenleving terecht: in sloppenwijken. Daar zijn ze vaak nog slechter af dan hun landgenoten op het platteland. In sloppenwijken ontbreken een of meer basisvoorzieningen: schoon drinkwater, deugdelijke huizen, sanitaire voorzieningen, onderwijs en gezondheidszorg.
Rocinha Favela in Rio de Janeiro, Brazilië - Bron: Travel Blog
Bevolkingsgroei van Santiago, Chili. Bron: Wikipedia
Op de afbeelding zie je de sloppenwijken van Rio de Janeiro. In 1950 woonde nog maar 7% van de bevolking van de stad in de zogenaamde favela’s, vandaag is dat percentage gestegen tot 19%. Door de massale toestroom van immigranten in slechts enkele steden is het voor de overheden onmogelijk deze inwijkelingen op een verantwoorde manier op te vangen, met wildgroei en slechte woonomstandigheden tot gevolg.
Bronnen
EarthTrends - World Resources Institute
State of the world population - United Nations Population Fund
United Nations population Division
Verstedelijking: de feiten - NOS.nl
World Regional Geography - Harper College
Links
Earth from Space: Buenos Aires
Slumdog Millionaire, official movie site
World Population Resources
Deze pagina werd geschreven in 2009, als extra informatie voor de posterserie "10 years of Imaging the Earth"