Genetisch gemodificeerde gewassen in de VS
Genetisch gemodificeerde (GG) gewassen zijn op grote schaal overgenomen door de Amerikaanse boeren sinds de invoering in 1996, ondanks de onzekerheid over de acceptatie door consumenten en de economische en milieueffecten.
Genetisch gemodificeerde gewassen zijn ontwikkeld om het telen te vergemakkelijken, om opbrengsten te doen toenemen of om variëteiten met betere esthetische, voedings-, smaak- of bewaringskenmerken te maken.
Herbicide-tolerante (HT) gewassen werden ontwikkeld om het gebruik van bepaalde herbiciden te overleven die anders zowel het gewas als het bedoelde onkruid zouden hebben vernietigd. HT soja besloeg slechts 17% van het soja-areaal in de VS in 1997, tegenover 92% in 2008. Het planten van HT katoen ging van 10% van het VS-areaal in 1997 tot 68% in 2008. De goedkeuring van HT maïs, die de afgelopen jaren trager ging, is versneld en bereikte in 2008 63% van het VS-areaal.
Insectenresistente gewassen die het gen van de bodembacterie Bt (Bacillus thuringiensis) bevatten zijn voor maïs en katoen beschikbaar sinds 1996. Deze bacteriën produceren een proteïne die giftig is voor bepaalde insecten en beschermen zo de plant gedurende haar gehele leven. Tussen 1997 en 2008 is het aandeel Bt-maïs toegenomen van 8% tot 57% van het totale areaal in de VS. Het inzetten van Bt-katoen breidde zich sneller uit, van 15% van het VS-areaal voor katoen in 1997 tot 63% in 2008. Soja ondervindt niet veel last van insecten, en dus zijn er geen insectenresistente variëteiten ontwikkeld.
Boven: maïsboorderlarven hebben de bladeren van deze onbeschermde pindaplant zwaar beschadigd.
Onder: na slechts een paar happen van de pindabladeren van deze genetisch gemodificeerde plant (die de genen van de Bacillus thuringiensisbacterie draagt) kroop deze maïsboorderlarve van het blad en stierf ze. Bron: Agricultural Research magazine
In 2007 bleven de VS 's werelds voornaamste gebruikers van biotechnologische gewassen. De VS behouden hun leiderspositie met 57,7 miljoen hectare (50% van alle GG gewassen op aarde), ondersteund door een groeiende markt voor ethanol die ertoe heeft geleid dat het oppervlak voor biotechmaïs toegenomen is met maar liefst 40%.
Ook vermeldenswaardig is dat 63% van de GG maïs, 78% van de GG katoen en 37% van alle GG gewassen in de VS in 2007 gestapelde producten waren. Gestapelde variëteiten bevatten 2 of 3 eigenschappen, zo zijn er bijvoorbeeld variëteiten van katoen en maïs ontwikkeld die zowel de eigenschappen HT als Bt bezitten. Het ontwikkelen van gestapelde variëteiten is versneld en deze worden nu meer en meer ingezet door tien landen - de VS, Canada, de Filippijnen, Australië, Mexico, Zuid-Afrika, Honduras, Chili, Colombia en Argentinië; en men verwacht dat meer landen deze in de toekomst zullen overnemen.
Snelle groei in de ingebruikname van genetisch gemodificeerde gewassen in de VS. Data voor elke gewascategorie waaronder variëteiten met zowel HT als Bt (gestapelde) kenmerken - Bron: USDA 2008
Globale oppervlakte van biotechgewassen (in miljoenen hectare). De afbeelding toont een toename van 12% (12,3 miljoen hectare) tussen 2006 en 2007 - Bron: : Clive James, 2007
Controversen
Genetisch gemodificeerde gewassen en voeding worden omringd door veel grote controversen. Deze richten zich gewoonlijk op de langetermijneffecten op gezondheid voor iedereen die ze eet. Het meest maakt men zich zorgen over de mogelijkheid van toegenomen allergenen, toxines en andere schadelijke componenten, maar ook over horizontale genenoverdracht, vooral van antibioticaresistente genen die gebruikt worden voor een aantal GG gewassen van de eerste generatie. Als deze genen zouden overgedragen worden van voedsel naar menselijke cellen of gastro-intestinale bacteriën, zou dit kunnen leiden tot de ontwikkeling van groepen bacteriën die immuun zijn aan antibiotica, met nadelige gevolgen voor de gezondheid.
Het loslaten van transgene gewassen in het milieu kan directe of indirecte gevolgen hebben. Als direct gevolg wordt gevreesd voor genenoverdracht naar wilde verwanten of conventionele landbouwgewassen. Sommige transgene kenmerken kunnen ook van invloed zijn op niet-bedoelde soorten en zelfs op het ongedierte dat ze eigenlijk zouden moeten uitschakelen (zo was er bijvoorbeeld een controverse over het effect van pesticidetoxines Bt op de monarchvlinder). Bovendien kan het hevige langdurige gebruik van gewassen die insectachtige stoffen tot uitdrukking brengen de ontwikkeling van immune insecten bevorderen.
Afbeelding van een tabaksplant die genetisch gemodificeerd is zodat een gen tot expressie gebracht wordt dat luciferase produceert. Als de plant besproeid wordt met een nutriëntmedium dat luciferine bevat, dan neemt men weefselspecifieke luminescentie waar. Het is de eerste vertegenwoordiging van een transgeen meercellig organisme dat bioluminescentie vertoont. Bron: foto genomen door Keith Wood voor Science Magazine
Andere gevolgen zijn verbonden aan de aanpassing van landbouwpraktijken. Het gebruik van transgene insectenresistente Bt-gewassen zorgt ervoor dat het volume en de frequentie van het toepassen van insecticide op maïs, katoen en soja vermindert. Anderzijds leidt het in gebruik nemen van herbicide-tolerante (HT) gewassen tot een toename van het totale gebruik van herbiciden (hoewel er een duidelijke verschuiving is geweest van giftiger herbiciden naar minder toxische vormen).
Door de agrarische praktijk te standaardiseren, kunnen GG gewassen ook de biodiversiteit bedreigen en het sociaal-economische evenwicht verstoren
De multinationals en regeringen die betrokken zijn bij de genetische modificatie van voedsel noemen de technologie een zegen voor de mensheid, terwijl veel gezondheidsbewuste mensen geloven dat het een potentiële of actuele ramp is. Consumentenrechtengroepen wereldwijd beweren dat de risico's van GG voedsel nog niet adequaat is onderzocht en openen het debat op tal van vragen over de veiligheid van het milieu, labeling en de keuze van de consument, intellectueel eigendom, ethiek.>
Landen en mega-landen met biotechgewassen - Bron: Clive James, 2007
Bronnen
Adoption of Genetically Engineered Crops in the U.S. - USDA
Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2007 - ISAAA Briefs
Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2007 - ISAAA Brief 37-2007: Executive Summary
The State of Food and Agriculture 2003-2004 Agricultural Biotechnology Meeting the needs of the poor? - FAO
Wikipedia Genetically modified food
Deze pagina werd geschreven in 2009, als extra informatie voor de posterserie "10 years of Imaging the Earth"