Belgische nanosatelliet PVCC met succes gelanceerd – een nieuw tijdperk in aardobservatie

#Launch, #ESA, #PROBA-V, #België, #Webstory

Gepubliceerd op 31 oktober 2023

Op 9 oktober werd de PROBA-V Companion CubeSat (PVCC) met succes gelanceerd vanuit Korou, Frans Guyana. Deze opmerkelijke prestatie markeert een scharniermoment in de evolutie van satelliettechnologie, een gebeurtenis diede manier waarop we onze planeet bekijken voor altijd zou kunnen veranderen.

Eendracht maakt macht

De reis van de PVCC naar de kosmos was het resultaat van de gezamenlijke inspanningen van verschillende bedrijven en instellingen, allen gedreven door een gemeenschappelijke visie om de observatiemogelijkheden van de aarde te verbeteren.

En België kan trots zijn op dit project, dat voor de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA werd gelanceerd door het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO). De satelliet werd gerealiseerd door het Waalse bedrijf Aerospacelab, het instrument werd geleverd door het in Vlaanderen gevestigde OIP Sensor Systems, het gebruikerssegment (acquisitieplanning en gegevensverwerking) wordt verzorgd door het Belgische onderzoeksinstituut VITO Remote Sensing en de telecommanding- en gegevensontvangstdiensten van de missie worden geleverd door ESA's ESEC-station (Redu, België) en de Swedish Space Corporation (SSC). De naadloze samenwerking van deze entiteiten heeft een cruciale rol gespeeld in de succesvolle lancering en lopende operaties van PVCC.

Onze BELSPO-collega Jan Verbesselt op Kourou (programmamanager aardobservatie en aardobservatiedeskundige)

In 2013 vormde de lancering van PROBA-V een absolute mijlpaal in het verzekeren van gegevenscontinuïteit van de wereldwijde vegetatie, dankzij een baanbrekende missie die de technische en economische grenzen van wat mogelijk was met een klein satellietplatform herdefinieerde. 10 jaar later start PVCC met een van de drie telescopen van PROBA-V om opnieuw de technische en economische grenzen van ruimteactiviteiten te verleggen. PVCC, een technologisch demonstratiemodel dat mogelijk werd gemaakt door BELSPO, combineert het beste van twee werelden met een beproefd en geavanceerd instrument aan boord van een nieuw platform dat van de grond af aan is ontworpen om de verhouding tussen prestatie en kosten te maximaliseren. Oud ontmoet nieuw, om ons voor te bereiden op de toekomst.

Steven Bogaerts, programmamanager aardobservatie bij BELSPO

van links naar rechts: SPOT-4 en SPOT-5 (beide met een VGT-instrument aan boord), PROBA-V en de onlangs gelanceerde PVCC.
(artist's impression - respectieve afmetingen worden niet gerespecteerd)

Vegetatiemonitoring in verleden, heden en toekomst

De Belgische betrokkenheid bij vegetatiemonitoring begon tientallen jaren geleden met de lancering van SPOT 4 in 1998, een Franse aardobservatiesatelliet met het allereerste VEGETATION-instrument. België werkte mee aan deze satelliet en aan zustersatelliet SPOT 5 die in 2002 werd gelanceerd. Samen zorgden deze twee missies voor gegevenscontinuïteit tot 2015.

Maar tegen die tijd was er al een andere satelliet gelanceerd: PROBA-V, ontwikkeld door een Belgisch consortium met kleine bijdragen van andere landen. Ondanks zijn veel kleinere afmetingen slaagde PROBA-V er niet alleen in om de erfenis van de VEGETATION-sensoren aan boord van de SPOT-satellieten voort te zetten, maar ook met een veel hogere resolutie! PROBA-V heeft zijn ontwerplevensduur overschreden en is de vegetatie op aarde blijven volgen tot 2021.

En nu is de fakkel doorgegeven aan PVCC. Dit is geen gewone satelliet; het is een baanbrekende prestatie op het gebied van miniaturisatie. Terwijl PROBA-V in zijn tijd als klein werd beschouwd, met afmetingen van ongeveer één kubieke meter en een gewicht van 140 kg (vergeleken met de 5 meter lange SPOT-4 en 5 met een gewicht van ongeveer 3000 kg!), heeft PVCC miniaturisatie naar een hoger niveau getild. Met slechts 12 eenheden (30x20x20 cm) is PVCC het bewijs van de opmerkelijke vooruitgang in het verkleinen van satellieten. Ondanks zijn geringe afmetingen heeft PVCC een van de drie spectrale beeldvormingsinstrumenten aan boord die destijds weden gedragen door zijn voorganger.

Het primaire doel van PVCC is dan ook om te evalueren of het mogelijk is om krachtige sensoren op nanosatellieten te monteren met behoud van de gegevenskwaliteit. Als dit lukt, kan het de deuren openen naar een nieuw tijdperk van ruimteverkenning met kleinere, kosteneffectievere missies.

Vega-vlucht VV23 stijgt op, met aan boord verschillende nanosatellieten, waaronder PVCC, die in een baan om de aarde zullen worden gebracht

De reis naar de ruimte

PVCC werd op 9 oktober 2023 om 01:36 UTC in een baan om de aarde gebracht vanaf het Europese ruimtestation in Kourou, Frans Guyana, als onderdeel van Vegavlucht VV23. De satelliet heeft met succes zijn zonnepanelen uitgezet, een cruciale stap in de verwezenlijking van zijn missiedoelen.

UPDATE: Amper 3 dagen na de lancering verzond de nanosatelliet al zijn eerste beeld, een zicht op de vegetatie in de zuidwestelijke Alpen met een breedte van 350 km.

Eerste PVCC-beeld ooit

De geslaagde lancering van PVCC is een belangrijke mijlpaal in de Belgische bijdrage tot de aardobservatietechnologie. Met deze verwezenlijking kijken we uit naar een toekomst waarin clusters van goedkopere, kleine satellieten volwaardige missies voor aardobservatie kunnen aanvullen.

De succesvolle lancering van PVCC stuwt ons naar een toekomst waarin de grenzen van aardobservatie verder verlegd worden, nieuwe perspectieven biedt en de weg vrijmaakt voor veelbelovende innovaties.

More information:

Big Earth imager to be tested on small Vega CubeSat. (2023, October 4). The European Space Agency | Space Engineering & Technology.