Gepubliceerd op 18 april 2024
Eind 2023 gaf de regering het groene licht voor het TERRASCOPE II-programma op vraag van Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine. TERRASCOPE is een platform dat Belgische gebruikers gemakkelijk en gratis toegang biedt tot niet-commerciële satellietbeelden, afgeleide informatieproducten en aardobservatiediensten. De werking ervan is nu verzekerd tot eind 2028.
Voortbouwen op een lange erfenis
België hanteert al vele jaren de strategie om expertise en capaciteit te ontwikkelen in de verwerking van aardobservatiegegevens. In 1998 werd in het kader van een internationale samenwerkingsovereenkomst met Frankrijk, de EU, Zweden en Italië een centrum voor de verwerking, distributie en archivering van SPOT VEGETATION-beelden opgericht bij VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek), op initiatief van het Federaal Wetenschapsbeleid (voorheen DWTC - Federale Diensten voor Wetenschappelijke, Technologische en Culturele Aangelegenheden). VEGETATION was de naam van de satellietsensoren die 16 jaar lang met succes dagelijks de vegetatie op aarde in de gaten hielden.
Het centrum, dat oorspronkelijk CVB (Centrum voor beeldverwerking) heette, evolueerde naar een multi-missie gegevensverwerkingsplatform. Met de lancering van de Belgische PROBA-V satelliet in 2013 werd de continuïteit van de dagelijkse wereldwijde vegetatiemonitoring verzekerd tot 2021. Tegen die tijd werd de expertise van CVB in aardobservatie internationaal erkend.
Hier komt Europa
Ondertussen was de Europese Unie al lang op zoek naar een wereldwijde, continue, autonome aardobservatiecapaciteit van hoge kwaliteit. Het doel was om nauwkeurige, tijdige en gemakkelijk toegankelijke informatie te leveren om het milieubeheer te verbeteren, de effecten van klimaatverandering te begrijpen en te beperken, de civiele veiligheid te waarborgen en Europa's leiderschap op het gebied van ruimtevaarttoepassingen te versterken.
Via het Copernicus-aardobservatieprogramma werd sinds 2014 een reeks Sentinel-satellieten gelanceerd om het milieu op aarde te monitoren en te begrijpen vanuit de ruimte.
Een Belgisch collaboratief grondsegment
Het Sentinelprogramma genereert een enorme hoeveelheid gegevens. Het is een uitdaging om deze gegevens tijdig te beheren en te verspreiden en tegelijkertijd aan de uiteenlopende gebruikersbehoeften te voldoen. Daarom werden in de Europese lidstaten collaboratieve grondsegmenten opgezet om tegemoet te komen aan de behoeften van de nationale gebruikers en om de gegevensproducten gratis af te stemmen op het nationale grondgebied.
CVB werd in 2017 aangeduid als het Belgische collaboratieve grondsegment omwille van zijn internationaal erkende expertise en bestaande infrastructuur, die gemakkelijke en tijdige toegang tot Copernicus-gegevens biedt aan een breed Belgisch publiek en daarbuiten, en kreeg vervolgens de naam TERRASCOPE.
Wat biedt TERRASCOPE?
Met meer dan 15.000 geregistreerde gebruikers is TERRASCOPE Europa's meest actieve collaboratieve grondsegment.
Gebruikers hebben toegang tot:
- Een grote verscheidenheid aan wetenschappelijk gevalideerde aardobservatiegegevens en afgeleide producten, waaronder historische SPOT Vegetation en PROBA-V gegevens, en unieke datasets zoals ESA WorldCover en ESA WorldCereal. Gegevens kunnen worden gedownload en gebruikers kunnen via webservices toegang krijgen tot relevante gegevens of producten, deze visualiseren of indicatoren in de tijd volgen. Dankzij de cloudverwerkingsfaciliteiten kunnen gebruikers de gegevens verwerken en vervolgens de resultaten downloaden zonder de oorspronkelijke satellietgegevens te hoeven downloaden.
- Use cases die laten zien hoe satellietgegevens echte problemen kunnen oplossen.
- Open toegang tot aardobservatiealgoritmen op aanvraag via EOplaza, zodat gebruikers diensten kunnen ontwikkelen op basis van TERRASCOPE-gegevens, deze kunnen delen met de gemeenschap en mogelijk inkomsten kunnen genereren uit commercieel gebruik.
Een Europees Ecosysteem
TERRASCOPE maakt deel uit van het Europese OpenEO-initiatief, gericht op het standaardiseren en vergemakkelijken van de toegang tot aardobservatie en analyseprocessen. Daarnaast is TERRASCOPE gekoppeld aan het Copernicus Data Space Ecosystem, dat in november 2023 alle bestaande Europese Copernicus toegangshubs vervangt. Het biedt gegevens van alle Copernicus Sentinel-missies, Copernicus bijdragende missies en gefedereerde datasets (https://dataspace.copernicus.eu).
Wat de toekomst brengt
De komende 5 jaar zal TERRASCOPE zijn plaats binnen de Europese autonome beeldvormingscapaciteit consolideren door:
- Voortdurend verkennen van state-of-the-art technologie en innovaties, waaronder het integreren van AI voor data-analyse.
- Het product- en dienstenportfolio uit te breiden.
- Samenwerken met aanvullende databanken.
- Afstemmen van use cases op nationale prioriteiten.
- Satellietbeeldgebruik en de betrokkenheid van gebruikers verhogen, vooral met lokale en regionale gemeenschappen, om het potentieel van aardobservatiegegevens en -diensten aan te tonen. Dit omvat samenwerking met Belgische federale wetenschappelijke instituten om de doelstellingen van de Groene Transitie van de Europese Commissie te realiseren.