Gepubliceerd op 12 januari 2021
Tuinen (private groene ruimtes) zijn strategische ruimtes voor de lokale milieugebonden levenskwaliteiten vormen een substantieel onderdeel van lokaal groen in leefomgevingen wereldwijd.
De ontbrekende schakel van het groene netwerk
Tuingerelateerd beleid dat streeft naar de optimalisatie van het tuincomplex is pas recent opgekomen. Tuinbeleidinitiatieven vereisen objectieve gegevens en monitoring van bodembedekking en gebruik, beheer en beleidseffecten. Tot op heden hebben we in Vlaanderen of elders bijna geen betrouwbare, systematische en geïntegreerde elementaire basisgegevens over tuinen – laat staan uitgebreide datasets. Hun privékarakter is een van de belangrijkste belemmeringen.
Ter ondersteuning van tuinonderzoek en tuinbeleid is er duidelijk behoefte aan meer gedetailleerde informatie over en monitoring van tuinbedekking, gebruik en beheer.
Orthofoto uit zomer 2015 van het studiegebied (resolutie 40 cm) met tuinpercelen en gebouwen groter dan 20 m²
De GARMON (The GARrden MONitoring) proof-of-concept studie, gefinancierd door het STEREO-programma en het Vlaamse Gewest, focuste op de ontwikkeling van een tuinmonitor door de integratie van bestaande teledetectietechnieken. Door teledetectietechnologieën vanuit zowel de lucht als vanuit de ruimte te combineren werd het potentieel onderzocht om tuin- en tuincomplexen te lokaliseren en te karakteriseren.
Het doel was om beeldverwerkingstechnieken te verkennen om op een ruimtelijk expliciete manier de locatie en het gebied van tuinen en het gebied van (en de verhouding tussen) verschillende tuinbedekkingscomponenten te extraheren (bijv. Bomen, gras, laag groen, afgedicht oppervlak en water).
Van definiëring tot kaart
De eerste stap was om een tuin technisch te definiëren. Het team, bestaande uit leden van de KULeuven en Informatie Vlaanderen en gecoördineerd door het Departement Omgeving van het Vlaams Gewest, definieerde een tuin als een teelt- en recreatiegebied dat dicht bij gebouwen ligt en dat niet alleen voor productiedoeleinden kan worden bebouwd (landbouw).
Op basis van de kennis van bestaande datasets voor het studiegebied Leuven werd een GIS (Geografisch InformatieSysteem) workflow opgezet. De workflow om polygonen te selecteren werd gebruikt om een 'Tuin'-laag te creëren voor het studiegebied, die vervolgens werd gevalideerd.
Vervolgens worden tuinkarakteristieken toegevoegd op basis van regionaal beschikbare teledetectiegegevens (luchtopnames in zichtbaar licht en lidar).
Dit resultaat werd ook vergeleken met en gevalideerd aan de hand van beschikbare landgebruikskaarten die gebouwen oplijsten en dit voor heel Vlaanderen.
Het resultaat was een eerste tuinkaart voor Vlaanderen die van nut kan zijn bij het opstarten van een 'tuinbeleid' op regionaal en lokaal niveau.
Satellietbeelden en ecosysteemdiensten
Het projectteam evalueerde vervolgens de meerwaarde van satellietbeelden met hoge resolutie zoals die van de Pléiades- en SPOT-satellieten om de tuinbedekking te karakteriseren. Met behulp van een objectgebaseerde classificatiemethode konden de onderzoekers een nauwkeurigheid bereiken die vergelijkbaar is met die op basis van luchtfoto's.
Groenkaart voor Leuven in 2015 als resultaat van een objectgebaseerde classificatie (OBIA) van Pléiades- en seizoengebonden SPOT-beelden.
Maar door de toevoeging van seizoensbeelden, - een winter- en een zomerafbeelding -, konden ze onderscheid maken tussen bladverliezende en groenblijvende vegetatiebedekking in tuinen. Dit laatste is belangrijke informatie bij het bestuderen van de ecosysteemdienstverlening van stedelijke vegetatie.
De gegevens uit het GARMON-project kunnen nu worden gebruikt om de omvang, samenstelling en configuratie van het tuincomplex in Vlaanderen kwantitatief te beschrijven en zullen worden opgenomen in het RURA 2.0 (Ruimterapport Vlaanderen).
Voorbeeld van de overlay tussen de tuinpercelenkaart en de groenkaart voor een bouwblok in Leuven. Met deze overlay kan het percentage vegetatiebedekking per tuinperceel worden berekend.
De uiteindelijke resultaten zullen ook worden gepresenteerd aan relevante overheden en belanghebbenden. Op lokaal niveau (zoals steden en gemeenten) kunnen de resultaten een mogelijke bijdrage leveren aan het ondersteunen van groenbeleid.
Sommige resultaten zoals de tuinstatistieken per gebouw worden als open geodata verspreid. De Vlaamse overheid verbindt zich ertoe om regelmatig updates te creëren van beide geografische resultaten.
Meer informatie
STEREO-project GARMON (The Garden Monitor - mapping and characterizing gardens using remote sensing)