 |
 |
 |
Het regenwoud van de zee
Koraalriffen staan bekend als de regenwouden van de zee. Hoewel ze slechts 1% van het aardoppervlak bedekken, huisvesten ze een kwart van alle bekende zeevissensoorten.
De riffen zijn gevormd door miljarden kleine diertjes, poliepen, die leven in een symbiotische relatie met microscopische algen genaamd zooxanthellae. Ze hebben elkaar nodig voor bescherming en voedsel. Algen zijn planten en kunnen zonlicht en CO2 gebruiken om zuurstof en voedsel te produceren voor hun gastheerpoliep. Poliepen op hun beurt beschermen de zooxanthellae, scheiden CO2 uit en voorzien hen met de nodige voedingsstoffen met hun eigen afval.
Bron
Elke poliep leeft in een schelp van calciumcarbonaat. De poliepen verenigen zich en vormen zo de kenmerkende, ingewikkelde patronen van koraal terwijl de zooxanthellae koralen hun kleur geven.
Koralen gedijen vooral in tropische zoutwateromgevingen waar de temperatuur tussen 20 en 32°C ligt en het water zo helder is dat licht door kan dringen.
Het Groot Barrièrerif
Het Groot Barrièrerif is ‘s werelds grootste koraalrif; het strekt zich over meer dan 2.300 km uit langs de noordoostelijke kust van Australië en bedekt een gebied van 348.000 km². Het bestaat uit 3.000 afzonderlijke riffen en 900 eilanden. Het is wereldwijd de grootste enkelvoudige structuur gemaakt door levende organismen.
Aangezien het Rif een even belangrijke biodiversiteit heeft als de tropische regenwouden werd het in 1981 uitgeroepen tot een UNESCO Werelderfgoedsite. Ongeveer een derde van het Rif wordt beschermd als een deel van Australië’s Great Barrier Reef Marine Park, het grootste mariene park ter wereld. Er zijn meer dan 1.500 vissoorten, 400 soorten koraal, 4.000 soorten mollusken en 242 vogelsoorten in het park, plus een grote verscheidenheid aan sponzen, anemonen, zeewormen en crustaceën. Daarnaast huisvest het dugongs, haaien, walvissen en dolfijnen en schildpadden.
Dit Envisatbeeld toont een van de natuurlijke wereldwonderen - het Groot Barrièrerif in de Koraalzee
voor de oostkust van Queensland, Australië - Bron: ESA
Verbleking
Koraalriffen worden wereldwijd steeds meer bedreigd door koraalverbleking. Dit fenomeen wordt in verband gebracht met de toegenomen watertemperaturen (de temperatuur van de tropische oceanen is de laatste honderd jaar met 1°C toegenomen). Koraalverbleking werd voor het eerst vastgesteld in 1979. Sindsdien zijn er zes voorvallen geweest, steeds korter op elkaar en steeds ernstiger.
Koraalriffen zijn fragiele ecosystemen en zijn zeer gevoelig voor zeetemperaturen die buiten hun normale bereik zijn. Anders dan vissen, die zich kunnen verplaatsen naar habitats met geschiktere leefomstandigheden, kunnen koralen niet ontsnappen uit gebieden met een te hoge temperatuur omdat ze vastzitten aan de structuur van het rif. Als temperaturen te lang te hoog zijn stort de symbiotische relatie tussen de poliepen en de zooxanthellae in elkaar en verdwijnt de meerderheid van de zooxanthellae. Zelfs kleine temperatuurtoenamen van 1°C boven het normale temperatuurbereik gedurende meer dan een week kunnen ervoor zorgen dat koralen hun zooxanthellae verdrijven.
De fotosynthetische pigmenten in de zooxanthellae geven het koraal zijn kenmerkende kleur, zodat wanneer het aantal algen in de weefsels fel afneemt, de koralen bleek worden en ‘afgebleekt’ lijken.
Als hoge temperaturen slechts vrij kort voorkomen zullen de zooxanthellae die in het koraal achterbleven zich snel beginnen delen zodra de stress afneemt, zodat het koraal geleidelijk aan zijn kleur terugkrijgt en overleeft. Zelfs koralen die dit afbleken overleven zullen er echter langdurig negatieve effecten van ondervinden zoals beperkte groei, en ze zullen meer ontvankelijk zijn voor ziekten. Als de stressvolle omstandigheden langer duren of bijzonder hevig zijn blijft de dichtheid van de zooxanthellae laag, en zullen veel koralen sterven.
Degree Heating Week
Eén DHW staat gelijk met één week waarin de zeeoppervlaktetemperatuur 1ºC boven het verwachte zomermaximum ligt. Twee zulk een DHW komen overeen met twee weken van 1°C of één week van 2°C boven het verwachte zomermaximum. Een DHW van 4 betekent dat er koraalverbleking zal voorkomen in alle gebieden waar koralen voorkomen.
Zeeoppervlaktetemperatuur (SST - donkerblauwe lijn) en koraalverbleking Degree Heating Weeks (DHW - volle rode lijn) tussen januari 2002 en december 2003 voor het Daviesrif. De bijbehorende temperatuursvoorwaarde die voorkomen bij koraalverbleking heeft een kleurcode meegekregen en is onder de tijdreeks weergegeven. De temperatuursvoorwaarde wordt gecategoriseerd in 5 alarmniveaus voor verbleking.
Bron: Coral Reef Watch's Satellite Bleaching Alert - NOAA
Bron
Verbleking in het Groot Barrièrerif
Bron
Sinds 1978 vonden er zes gevallen van massale verbleking plaats, veroorzaakt door abnormaal hoge temperaturen van het zeeoppervlak. De grootschaligste gevallen vonden plaats in 1998, 2002 en 2006 en troffen tot 50% van de riffen in het Great Barrier Reef Marine Park. De mortaliteit was fragmentarisch verdeeld, met de grootste gevolgen voor riffen dicht bij de kust.
Zeetemperaturen bij het Groot Barrièrerif zijn de afgelopen eeuw met zo’n 0,4°C toegenomen, en stijgende zeetemperaturen zullen er bijna zeker voor zorgen dat koraalverbleking frequenter voorkomt en intenser wordt.
Bij matige opwarming zullen koralen zeer waarschijnlijk worden blootgesteld aan de zomertemperaturen die regelmatig hoger zijn dan de thermische drempels die gedurende de afgelopen 20 jaar, en men voorspeld dat er vanaf 2030-2050 jaarlijks verbleking zal plaatsgrijpen. Als je weet dat de hersteltijd van een zwaar geval van verbleking minstens tien jaar is, zou het kunnen dat riffen tegen 2050 worden gedomineerd door niet-koraalorganismen zoals macroalgen.
Kaart die de verbleking van het Groot Barrièrerif toont gezien bij surveys vanuit de lucht in 2002.
Bron: CRC Reef Research Centre
Bronnen
IPCC Report Australia and New Zealand
ReefBase: A global Information System for Coral Reefs
Satellite Coral Bleaching Monitoring - NOAA
Symbiosis - Harvard College Teacher's resource website
The Great Barrier Reef Marine Park - Australian Government
Deze pagina werd geschreven in 2009, als extra informatie voor de posterserie "10 years of Imaging the Earth"