Stadsvlucht

Is de trend naar een steeds toenemende stadsuitbreiding aan het stagneren?

Urbanisatie

Wereldwijd blijven urbanisatie en explosieve stedelijke groei belangrijke demografische trends. Het aandeel van de stedelijke populatie in de totale wereldbevolking is gegroeid van 13% in 1900 tot 49% in 2005. Tegen 2030 schat men dat 60% van de wereldbevolking in steden zal wonen.

Stadsuitbreiding in de Verenigde Staten: van suburbs naar exurbs

Stadsuitbreiding is het uitsmeren van een stad en haar voorsteden over steeds meer landbouwland. Tussen 1982 en 1997 werden in de VS meer dan 10 miljoen hectare natuurlijke habitats en landbouwgebied omgezet naar bebouwing.

Vanaf midden 2005 woont 81% van de Amerikaanse bevolking in steden en voorsteden (tegenover 70% in 1960). Amerikanen beginnen echter weg te trekken van grote stedelijke centra naar de randen van de stedelijke gebieden, op zoek naar meer ruimte en betaalbaarder woningen. In de 20 grootste steden en stedelijke gebieden van de VS woont slechts 41% van de bevolking in de steden zelf, en de overige 59% in het omringende gebied.

Aan de rand van de stad ligt de voorstad, aan de rand van de voorstad (suburb) ligt de buitenstad (exurb)

Voorsteden zijn residentiële gemeentes die direct buiten een stad liggen. Ze verschenen voor het eerst in de 18de eeuw als een voorrecht van de rijkste Amerikanen die het zich konden veroorloven om van en naar de stad te pendelen.

Stadsuitbreiding kwam pas echt op gang na de Tweede Wereldoorlog. Geconfronteerd met een tekort aan woningen pasten ontwikkelaars de beginselen van massaproductie toe op woningen, en creëerden bijna identieke woningen op gematigde en middelgrote kavels. De overheid droeg bij aan suburbanisatie door het subsidiëren van hypotheken voor veteranen en het bouwen van snelwegen die het reizen tussen steden en voorsteden gemakkelijker maakten.

Voorsteden werden de belichaming van de American Dream, waar iedereen kon streven naar een betere levenskwaliteit. Naarmate de buitensteden groeiden, verlieten meer en meer mensen van de middenklasse de steden aangezien de voorsteden properder en nieuwer waren, beter bekostigde scholen en grotere huizen leverden, omdat ze sociaal homogeen waren en een gevoel van veiligheid gaven. Eens de bevolking de verhuis naar de buitensteden had gemaakt, volgden ook de werkgevers.

Intensief gebruik van de auto voor het dagelijkse pendelen was zowel een oorzaak als een gevolg van stadsuitbreiding. Verkeersopstoppingen zijn een groeiend probleem in steden en voorsteden, en Amerikanen spenderen steeds meer tijd met pendelen naar het werk, school, shopping en sociale gebeurtenissen. Tegen het einde van de jaren 1990 was het transport tussen steden en voorsteden enerzijds, en tussen voorsteden onderling anderzijds, zwaar belastend geworden.

In de hoop er meer ruimte en betere en goedkopere huisvesting te vinden, bleven mensen kijken naar de randen van de stedelijke gebieden. In de jaren 1990 begonnen oudere voorsteden bevolking te verliezen naar nieuwere voorsteden en zogenaamde buitensteden (exurbs), landelijke gebieden die grenzen aan de steden.

McMansion is een term gebruikt om een welbepaald type bewoning te omschrijven dat aan een hoog tempo wordt gebouwd aan de hand van moderne werkbesparende technieken, op een manier die doet denken aan de voedselproductie in McDonald’s fastfoodrestaurants. Het verwijst naar een huis met een grotere voetafdruk dan gemiddeld en dat vaak gelegen is in een nieuwe stedelijke omgeving. Vaak is het huis gebouwd op een relatief kleine kavel in homogene gemeenschappen die gebouwd zijn door een vastgoedontwikkelaar. Hoewel ze over het algemeen groot en relatief duur zijn, vallen McMansions te onderscheiden van “echte” landhuizen doordat ze ‘en masse’ geproduceerd worden en niet architectonisch uniek zijn. Source: Wikimedia.

De uitdrukking “exurb” omschrijft de ring van welvarende gemeentes voorbij de voorsteden, die zelf nog geen volwaardige voorsteden zijn geworden maar evenmin nog volledig landelijk kunnen worden beschouwd.

Buitensteden hebben minstens 20% inwoners die voor hun werk pendelen naar verstedelijkte gebieden, ze hebben een lage bewoningsdichtheid en een relatief hoge bevolkingsgroei. Buitenstedelijke gebieden groeien meer dan tweemaal zo snel als hun respectieve grootstedelijke gebieden, met 31% alleen al in de jaren 1990. De typische buitenstedelijke kavel telt 570 are land per huis, vergeleken met 32 are per huis voor een gemiddelde kavel. Inwoners zijn gemiddeld blank, met een gemiddeld inkomen, eigenaar van hun huis en pendelaars.

De toekomst van explosieve stedelijke groei

Gedurende decennia was de groei van voorstedelijke bewoning gebaseerd op goedkope brandstof. De lage prijzen van gas maakten de explosieve stedelijke groei economisch rendabel.

Een scherpe en aanhoudende stijging van de benzineprijzen zou de huidige urbanisatietrend kunnen omkeren aangezien het de privé-wagen en het omvangrijke pendelen te duur maakt. Sinds de prijs per gallon benzine is beginnen stijgen, zijn de huizenprijzen beginnen dalen. Hoewel huizenprijzen bijna overal achteruitgaan, zijn de prijsdalingen over het algemeen veel erger in verafgelegen voorsteden die langdurig woon-werkverkeer vereisen dan in de centra van dichtbevolkte steden. Wonen in de buitensteden beïnvloedt ook het beschikbare inkomen: in buitenstedelijke gebieden van Minnesota spenderen gezinnen bijna een derde van hun inkomen aan transport, terwijl stadsbewoners hier slechts 20% aan spenderen. Steeds meer Amerikanen zijn daarom op zoek naar een woonplaats dichter bij hun werk.

Het aantal kilometers dat dagelijks per persoon wordt gereisd steeg de laatste twee decennia terwijl de werkelijke kost van autorijden daalde. De laatste tijd is deze trend echter omgekeerd. Het totaal aantal voertuigkilometers in maart 2008 was 4,3% lager dan het jaar ervoor.

De kost van stedelijke groei

De term “urban sprawl” (explosieve stedelijke groei) roept een negatief beeld op door de sociale (gebrek aan sociale mix), milieu- en zelfs gezondheidsproblemen (fysieke inactiviteit) die een dergelijke groei veroorzaakt.

Het duidelijkst is de consumptie van kostbaar land en het verlies van fauna, maar doordat “sprawl” het gebruik van personenwagens stimuleert en er zelfs zwaar van afhangt, draagt het ook in belangrijke mate bij aan klimaatverandering en luchtvervuiling. Explosief groeiende gemeenschappen gebruiken ook buitensporige hoeveelheden energie voor water- en rioleringsdiensten en voor het vervoeren van aardgas en elektriciteit over grote afstanden, en ze vereisen voor grote gebieden gemeentelijke diensten zoals afval- en recyclage-ophaling. Dit veroorzaakt nog meer luchtvervuiling en verslechtert de menselijke gezondheid en die van het ecosysteem. 
 

Bronnen

Ecosystems and Human Well-being: Current State and Trends- Urban Systems - Center for International Earth Science Information Network - Colombia University
Finding Exurbia: America's Fast-Growing Communities at the Metropolitan Fringe - Brookings
New Satellite Maps Provide Planners Improved Urban sprawl insight - NASA GSFC 
UNFPA State of the World Population - Peering into the Dawn of an Urban Millennium
Urban Growth in American Cities - USGS
Urbanization of Americca - TheUSAonline 

Deze pagina werd geschreven in 2009, als extra informatie voor de posterserie "10 years of Imaging the Earth"