Beeldverwerking
De satellietbeeldkaart
…of goed op weg
De gebruikelijke procedure voor productie van kaarten steunt op de interpretatie van luchtfoto's of satellietbeelden om de aard en de plaats van de voorwerpen te bepalen die op de kaart moeten voorkomen. De teledetectiegegevens worden gebruikt voor de voorbereiding van de kaart, maar ze komen er niet op voor.
Sedert enkele jaren gebruikt men ook de teledetectiegegevens als basis voor kaarten: een satellietbeeld wordt geometrisch gecorrigeerd om perfect overeen te komen met het gebruikte referentiesysteem. Het beeld wordt vervolgens bewerkt om thematische (bv. beeldclassificatie) of esthetische (bv. kleurencomposieten) redenen en enkele aantekeningen worden toegevoegd ter verduidelijking van het document (dorpnamen, hoogtelijnen, enz.).
Bij het opstellen van satellietbeeldkaarten helpen specifieke grafische technieken om beeldgegevens te combineren met vectorgegevens. Het satellietbeeld vormt de achtergrond waarboven vectoriële informatie wordt afgebeeld. Dit zijn bijvoorbeeld een schaal en een gradenrooster.'
Ook planimetrische en orografische gegevens om de leesbaarheid te verbeteren en belangrijke aanvullende informatie te verstrekken. Voor de vlugge en snelle identificatie van de objecten brengt men toponiemen en andere opschriften aan. Men heeft er alle belang bij deze vectorgegevens zorgvuldig te selecteren. Een teveel aan gegevens leidt immers tot een verlies aan achtergrondinformatie van het satellietbeeld. Tegelijk zet juist de vectorinformatie het beeld om in een kaart.
Satellietbeeldkaarten zijn een ideale oplossing voor moeilijk toegankelijke gebieden waarvoor men snel en up-to-date kaarten op kleine of middelgrote schaal moet uitwerken.
Geospatial map showing the extent of the mudslide 2 days after the Brumadinho dam collapse. Source: https://disasterscharter.org/web/guest/activations/-/article/dam-collapse-in-brazil-activation-596-
Een van de interessantste toepassingen van georuimtelijke kaarten is noodkartering. In geval van een ramp, van natuurlijke dan wel menselijke oorsprong, zijn satellietbeelden een onschatbaar hulpmiddel voor het organiseren van hulpacties, het faciliteren van wederopbouw-inspanningen en het schatten van de opgelopen schade.
Sinds 2000 voorziet het Internationaal Handvest "Ruimte en grote rampen" – opgezet op initiatief van verschillende ruimtevaartagentschappen – in de prioritaire verwerving en gratis verstrekking van satellietgegevens aan organisaties die verantwoordelijk zijn voor civiele bescherming, redding, defensie en veiligheid, met als doel het vereenvoudigen van rampenbeheer.
Since 2012, the Copernicus Emergency Management Service (EMS) uses satellite imagery and other geospatial data to provide free of charge mapping service in cases of natural disasters, human-made emergency situations and humanitarian crises throughout the world.
Bij noodkartering worden onbewerkte ruimtelijke gegevens getransformeerd tot relevante geografische informatie die direct bruikbaar is door deze instanties voor crisisbeheer en door de reddingsteams in het veld. De kaart in kwestie is gebaseerd op de vergelijking van een referentiestatus, vóór de gebeurtenis, met de toestand waargenomen tijdens de gebeurtenis of onmiddellijk daarna; beide waarnemingen worden verkregen door middel van observatiesatellieten.
Na geometrische correctie van de beelden en projectie ervan in een gemeenschappelijk referentiesysteem, wordt de afbakening van de getroffen gebieden digitaal uitgevoerd door middel van algoritmen voor het detecteren van veranderingen. Het eindproduct, een georuimtelijke kaart, wordt verkregen door de getroffen zone over een cartografische referentie-achtergrond heen te leggen, die zelf ook een satellietafbeelding in ware of valse kleuren kan zijn.
De georuimtelijke kaarten die op deze manier worden verkregen kunnen de locatie van de ramp, de omvang van de effecten, de intensiteit ervan en de impact weergeven.
Op 25 januari 2019 stortte een dam in ten zuidoosten van de Braziliaanse stad Brumadinho, die beheerd werd door het grootste mijnbedrijf in het land. Een rivier van modder met mijnafval overspoelde de mijnsite en een aantal stroomafwaartse dorpen, met minstens 166 dodelijke slachtoffers tot gevolg. De georuimtelijke kaart hierboven toont de omvang van de modderstroom twee dagen na de ramp, evenals de locatie van de gebouwen die waarschijnlijk worden getroffen. Het gebruikte referentiebeeld is een Sentinel-2A-beeld met een resolutie van 10 m opgenomen op 22/01/2019, en het beeld na het evenement is een RapidEye-beeld met een resolutie van 5 m opgenomen op 27/01/2019.
Meer informatie over rapid mapping products: https://emergency.copernicus.eu/mapping/ems/ems-rapid-mapping-products
Meer informatie over de ontwikkeling van noodkaarten (in het Frans): http://archives-fig-st-die.cndp.fr/actes/actes_2008/andreoli/TexteAndreoli.pdf